واکاوی نقش عمل در تثبیت ایمان از منظر امام علی علیه السلام

از آنجا که در ارتباط ایمان و عمل بین متکلمان مذاهب اسلامی، اختلاف نظرهایی صورت گرفته، در این نوشتار نوع ارتباط و تاثیر آن‎ها بر یکدیگر، و نقش عمل صالح در تثبیت ایمان از منظر امام علی علیه‎السلام مورد بررسی قرار گرفته است. کاوش در کشف این رابطه، در تبیین ماهیت ایمان نقشی ویژه دارد. از نظر حضرت، ایمان امری تشکیکی است. تاکید برخی از روایات بر مقام عمل، ناظر به تاثیرگذاری عمل در کسب مراتب برتر ایمان و سعادت دنیوی و اخروی مومنان است. میان عمل و ایمان دو گونه رابطه مفهومی و عینی قابل تصور است که یکی عمل را جزء مفهوم ایمان گرفته و دیگری با اعتقاد به عدم جزئیت عمل در ایمان، قائل به رابطه عینی بر اساس تلازم خارجی است. سپس از ملاک‎های ارزیابی میزان ایمان، سخن به میان آمده است. راهکارهای امام در انجام اعمالی که باعث تثبیت ایمان در قلب انسان می‎شود، از دیگر مباحث طرح شده در این پژوهه است. دستاورد این مقاله، بازخوانی و ارائه روشن این دیدگاه از منظر امام علی علیه‎السلام است که «ایمان»، تنها حقیقتی معرفت‎شناختی و یا روان‎شناختی نیست، بلکه «ایمان، گرویدن با معرفت و شناختن به دل و اعتراف به زبان و انجام دادن با اعضاء است.» چکیده (عربی): بما انه وقع الاختلاف بین متکلمی المذاهب الاسلامیه فی الترابط بین الایمان و العمل ، حاولنا فی هذا المقال ان نبین نوع الترابط بینهما و تاثیر احدهما علی الآخر ، و دور العمل الصالح فی تثبیت الایمان من منظار الامام علی علیه السلام ، و البحث عن رابطتهما له دور فاعل فی بیان ماهیه الایمان . و الایمان من منظار امیر المومنین علیه السلام امر مشکک ، و ما ورد من التاکید فی بعض الروایات علی العمل فانه ناظر لتاثیر العمل فی الحصول علی المراتب الاسمی من الایمان و نیل السعاده الدنیویه و الاخرویه للمومن . و یمکننا ان نتصور نوعین من الرابطه بین الایمان و العمل ؛ هما : المفهومیه و العینیه ، فاحداهما تعد العمل جزء من مفهوم الایمان ، و الاخری تری ان العمل لیس جزء للایمان و بالتالی فهی تری الرابطه العینیه وفقا للتلازم الخارجی بینهما . ثم تعرضنا لمعاییر تقییم الایمان ، و السبل التی ابداها الامام علیه السلام لاداء الاعمال المودیه لتثبیت الایمان فی قلب الانسان . و من انجازات هذا البحث استعراض وجهه نظر الامام علی بشکل واضح ، و هی ان الایمان لیس امرا معرفیا ان نفسیا بحتا و انما هو اقرار باللسان و معرفه فی القلب و عمل بالارکان . الالفاظ المحوریه : الایمان، العمل الصالح، تثبیت الایمان، جزئیه الایمان، المعرفه .