بررسی و تعیین سهم کودهای شیمیایی ماکرو و خصوصیات خاک بر خلا عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) در شهرستان کلاله با استفاده از روش آنالیز خط مرزی

سابقه و هدف. یکی از مشکلات اصلی تولید گندم، به خصوص در استان گلستان، خلا عملکرد می باشد که خود ناشی از تفاوت معنی دار بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل حصول است. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی و تعیین سهم کودهای شیمیایی ماکرو و خصوصیات خاک در عملکرد گندم (Triticum aestivum L) مزارع دیم با استفاده از آنالیز خط مرزی بود. مواد و روش ها. این تحقیق در ۶۰ مزرعه دیم شهرستان کلاله بر اساس آنالیز خط مرزی در سال ۹۷-۱۳۹۶ انجام شد. در این مطالعه، به منظور آنالیز و اندازه گیری ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک، بعد از برداشت محصولات پائیزه از مزارع انتخابی نمونه خاک تهیه و در آزمایشگاه خاکشناسی هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد کربن آلی، درصد ازت کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، درصد رس، سیلت، ماسه و همچنین کلاس بافت خاک اندازه گیری شد. مقدار دانه تحویلی به مراکز خرید گندم بعد از تعیین مقدار افت به عنوان عملکرد نهایی مزرعه ثبت شد.. تمام اطلاعات در مورد نحوه استفاده کود پایه و ویژگی های خاک ثبت و اندازه گیری شد و با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مرزی، رابطه بین عملکرد و متغیرهای مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت، خلا عملکرد گندم و سهم هر یک از عوامل در ایجاد خلا عملکرد مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها. در مزارع مورد بررسی، حداقل، حداکثر و میانگین مقدار مصرف کود نیتروژن به ترتیب ۵/۳۴، ۵/۱۴۲ و ۴/۸۵ کیلوگرم در هکتار بود. همچنین حداقل، حداکثر و میانگین عملکرد دانه گندم در این مزارع به ترتیب ۱۹۵۰، ۴۸۹۰ و ۳۲۲۷ کیلوگرم در هکتار بود. واکنش بیش ترین عملکردهای گندم در مزارع مورد بررسی از نظر مقدار مصرف کود نیتروژن نشان داد که نقاط از یک تابع دو تکه ای تبعیت می کنند. بدین ترتیب که با افزایش مقدار مصرف کود نیتروژن تا ۳/۵۸ کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه گندم افزایش یافت و پس از آن افزایش مقدار مصرف کود نیتروژن تاثیری بر عملکرد دانه گندم نداشت و روند ثابتی داشت. عملکرد پتانسیل نیتروژن محدود ۴۸۴۸ کیلوگرم در هکتار بود که با مصرف حداقل ۳/۵۸ کیلوگرم نیتروژن خالص به دست آمده بود و در ۲۰ درصد مزارع مورد مطالعه مقدار نیتروژن مصرفی خارج از حد بهینه بود و خلا عملکرد حاصل از عدم مصرف بهینه کود نیتروژن در مزارع مورد بررسی ۴/۳۴ درصد (۶/۱۶۷۱ کیلوگرم در هکتار) بود. به عبارتی با مصرف بهینه کود نیتروژن امکان افزایش عملکرد گندم به مقدار ۶/۱۶۷۱ کیلوگرم در هکتار وجود دارد. نتایج نشان داد که بین عملکرد قابل حصول (۷۲۴۸ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد واقعی (۴/۳۴۱۷ کیلوگرم در هکتار) اختلاف ۷/۴۰۷۱ کیلوگرم در هکتار (۵۶ درصد) وجود دارد. مقدار ناکافی فسفر قابل جذب در خاک، مقدار پتاسیم قابل جذب در خاک و میزان مصرف نیتروژن باعث کاهش عملکرد گندم در منطقه مورد مطالعه شده بود که به ترتیب ۹/۱۴، ۳/۱۴، ۷/۱۱ و ۳/۱۰ درصد بودند. نتیجه گیری. به طور کلی در این مطالعه، کاربرد آنالیز خط مرزی به عنوان یک روش مناسب، به نحو مطلوبی تاثیر عوامل مختلف در خلا عملکرد گندم را نشان داد و به نظر می رسد که با اصلاح این عوامل محدود کننده، می توان اختلاف بین عملکرد قابل حصول و عملکرد واقعی را کاهش داد.

Keywords:

پتاسیم , فسفر قابل جذب در خاک , عملکرد قابل حصول , عملکرد واقعی