هارمونی موسیقی و مقاومت در مرثیه ابن رومی در سوگ بصره

موسیقی، از برجسته ترین عناصر شعری در ادبیات هر ملتی است و وجودش در ساخت و بنای شعرهمچون شریان اصلی است. موسیقی می تواند مهمترین نقش را در انتقال معنا ایفا کند، به ویژه اگرانتخاب وزن و دلالت های آوایی حروف نیز مرتبط با محتوای شعر باشد. ابن رومی (۵۳۸ م-۲۲۱ هجری) توانمندترین شاعر عباسی در خلق معانی است که اشعار فراوانی در موضوعات مختلفدارد. او با سرودن میمیه با موضوع مقاومت، حمیت و غیرت مسلمانان را در پاسداری از شهر بصرهبرانگیخت. شاعر در این قصیده با به تصویر کشیدن شهر بصره قبل و بعد از تخریب آن و مصائبوارد بر مردم را که مورد هجوم زنگی ها قرار گرفته اند، توانسته مفهوم مقاومت را توصیف کند. شاعربا انتخاب بحر خفیف که کاملا مرتبط با موضوع رثاء و متناسب با معنا می باشد، شدت حزن و اندوهخود را بیان نمود است و با به کار بردن محسنات لفظی و معنوی و عاطفه ای صاد و نافذ بهآهنگین شدن قصیده کمک می کند. فضای موسیقایی قصیده بیانگر خفقان اوضاع شهر بصره دردوران حمله زنگی ها است و فضایی مملو از اضطراب، اندوه و سوز درونی می باشد. ابن رومی خوبمی داند که شعر بدون موسیقی فاقد اعتبار است. پس در راستای مضمون شعر خود از هرچهار نوعموسیقی بیرونی، درونی، کناری و معنوی به عنوان جلوه های مختلف موسیقی شعر، بهره برده است.

Keywords:

فضای موسیقایی , ابن رومی , قصیده میمیه , رثاء , مقاومت