تحلیل گفتمان انتقادی مناظرات نامزدهای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ بر اساس مدل وندایک

گفتمان شخصیتهای سیاسی اغلب سازمان یافته و نمایانگر ایدئولوژی جناحی است که به آن تمایل دارند. سیاسیون همواره میتواند با بهره جستن از یک سری ابزارها یا استراتژی های گفتمانی، ایدئولوژی خود را بیان کرده و بدان طریق از جناح موافق خود حمایت کنند و عقایدشان را به مخاطبان بقبولانند. گفتمان سیاسی زیرمجموعه ای از گفتمان است که به وسیله ی آن میتوان به اهدافی چون سلطه ی سیاسی، مشروعیت بخشیدن یا مشروعیتزدایی از پدیده های اجتماعی دست یافت. در این پژوهش سعی بر آن است تا با تحلیل استراتژیهای گفتمانی به کارگرفته شده توسط نامزدهای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ به بررسی ایدئولوژی آنها بپردازیم. اساس کار این مطالعه ابزارهای گفتاری معرفی شده توسط ون دایک( (۲۰۰۵ در سطح کلان معنایی است. این مطالعه با تکیه بر مربع ایدئولوژیک وندایک و استراتژی های مطرح شده توسط وی در جستجوی پاسخ به این سوال است که هر یک نامزدها بیشتر از کدام استراتژیهای گفتمانی در مناظرات خود استفاده کردهاند و به طور کلی چه ایدئولوژی های سیاسی در سخنان آنها منعکس شده است؟ روش تحلیل داده ها در این پژوهش کیفی و توصیفی است. برای تجزیه و تحلیل کیفی در سطح خرد، از هر سه مناظره ی صورت گرفته در میان نامزدها ده مثال از جملات کلیدی هر یک از آنها را مورد مطالعه قرار دادیم، تا بر اساس تعاریف ابزارهای گفتاری ارائه شده توسط ون دایک، استفاده از این استراتژیهای گفتمانی در سخنان آنها را شناسایی کرده و به پربسامدترین استراتژیها اشاره کنیم. در پایان به این نتیجه میرسیم که هر یک از نامزدها اغلب سعی دارند با بکارگیری ابزارهای گفتمانی از ایدئولوژی جناح خود( اصولگرا یا اصلاح طلب ) حمایت کرده، نکات مثبت خود را پررنگتر جلوه دهند و بر نکات منفی جناح مقابل تاکید کنند. اشاره ضمنی به مسائل، استعاره و کنایه به عنوان پربسامدترین ابزارهای گفتمانی به کار گرفته شده توسط کاندیدها شناسایی شده اند که بدان طریق سعی دارند به نفع جناح خود در ذهن مخاطبان فضاسازی و تصویر سازی کنند. علاوه بر این برخی از نامزدها همواره در تلاشاند تا با واژه گزینی های خلاقانه بر میزان اثرگذاری سخن خود بیافزایند.

Keywords:

تحلیل گفتمان انتقادی , ون دایک , مربع ایدئولوژیک , مناظرات ریاست جمهوری ۱۴۰۰