مطالعه مولکولی اکوتایپ های مختلف عناب (.Ziziphus jujuba Mill )در منطقه خراسان جنوبی بر مبنای ژن های کلروپلاستی

سابقه و هدف: عناب Ziziphus jujuba Mill. یکی از گیاهان باغی و دارویی مهم در ایران و متعلق به خانواده Rhamnaceae است. از سال ۲۰۰۰، تحقیقات زیادی بر روابط ژنتیکی بین ارقام مختلف عناب و یا عناب وحشی با استفاده از نشانگرهای مولکولی تمرکز داشته است. تنوع ژنتیکی اکوتایپ های مختلف گونهZ. Jujuba در ایران در سال ۲۰۰۶ و در سال ۲۰۰۷ رده بندی درون جنس برای ۱۹ گونه توسط آنالیز همزمان صفات ریخت شناختی و روش های مولکولی صورت گفته است. هدف از این مطالعه انجام DNA بارکدینگ و تجزیه و تحلیل مولکولی اکوتایپ های متفاوت عناب با استفاده از دو ژن کلروپلاستی rbcL و matK است. مواد و روش ها: برای این منظور تعداد ۲۵ اکوتایپ عناب از استان خراسان جنوبی و پنج استان دیگر کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین دو جنس خویشاوند نزدیک از همین خانواده (Sangoisorba sp., Rosa sp.) به عنوان گروه خارجی استفاده شد. خالص سازی (پالایش پروتئین و پلی ساکارید) با استفاده از روش دستی انجام شد. سپس ژل با استفاده از اتیدیوم بروماید رنگ آمیزی شده و کیفیت DNA نیز با استفاده از نتایج الکتروفورز ژل آگاروز تخمین زده شد. ژن های کلروپلاستی از DNA استخراج شده با استفاده از تکنیک PCR تکثیر شدند. تمام توالی های حاصل از خوانش فوروارد و معکوس در این مطالعه برای تولید توالی نهایی با استفاده از نرم افزار های مناسب سرهم شدند. یافته ها: بارکد DNA هر گونه برای شناسایی سریع، دقیق و خودکار گونه ها انجام شد و تمام توالی به دست آمده از این مطالعه به NCBI (مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی) ارسال شد و ثبت گردید. نتایج نشان می دهد بیشترین فاصله ی ژنتیکی بین اکوتایپ های عناب و دو نمونه از گروه خارجی وجود دارد و تنوع ژنتیکی قابل توجهی در بین اکوتایپ های مختلف عناب وجود ندارد و تفاوت های مورفولوژیکی ناشی از شرایط اکولوژیکی می باشد. اگرچه تحلیل داده های ترکیبی ژن ها بینش اطلاعاتی بیشتری نسبت به تحلیل جداگانه ی داده های توالی ارائه داد. طبق نتایج بیشترین تنوع در اکوتایپ های خراسان جنوبی مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به گستره شبکه های هاپلوتیپی، خراسان جنوبی می تواند به عنوان یکی از خاستگاه های اصلی عناب در ایران معرفی گردد. مطالعات پیشین کاملا نتایج حاصله از این مطالعه را تایید می کند. با این حال، با در نظر گرفتن اهمیت اقتصادی گیاهان عناب در جهان، ایران و به ویژه خراسان جنوبی استفاده از نمونه های بیشتر و ژن های بیشتر به خصوص ژن های هسته ای برای مطالعه ی دقیق تر شباهت ها و تفاوت های ژنتیکی این اکوتایپ ها پیشنهاد می شود. اگرچه برای دستیابی به نتایج دقیق تر مطالعه بر روی تعداد گونه های بیشتر از مناطق مختلف ایران و استفاده از ژن های هسته ای پیشنهاد می گردد.

Keywords:

عناب , DNA بارکدینگ , ژن های کلروپلاستی , matk , rbcL