مطالعه اثر برخی محرک های غیرزیستی بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کارلا

سابقه و هدف: گیاه دارویی کارلا (Momordica Charantia L.) یک سبزی گرمسیری با ارزش غذایی و دارویی بالاست. این گیاه متعلق به خانواده کدوئیان و دارای خاصیت ضددیابتی ارزشمند است. کاربرد محرک ها در راستای تولید فرآورده های بیولوژیکی سازگار با محیط زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می تواند سبب افزایش رشد کیفی و کمی گیاهان و کاهش اثرات تنش های محیطی بر آن ها شود. این تحقیق با هدف بررسی اثرات تهییج با محرک های غیر زیستی بر خصوصیات کارلا واریته Hybrid Baby Doll صورت گرفت. مواد و روش ها: تحقیق حاضر به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش اثر ساده محرک های غیرزیستی براسینواستروئید (۱/۰، ۵/۰ و ۱ میلی مولار)، کاراگینان (۲۰۰، ۴۰۰ و ۶۰۰ میلی گرم بر لیتر)، اترل (۱۰۰، ۳۰۰ و ۶۰۰ میکرومولار) و شاهد (عدم تهییج با محرک) بر کارلایHybrid Baby Doll به تعداد ۳۰ واحد آزمایشی در محیط کشت MS جامد محتوی ۳ درصد ساکارز مورد بررسی قرار گرفت. گیاهچه ها پس از طی دوره رشدی یک ماهه در مرحله ۴ تا ۶ برگی به گلخانه اتوماتیک دانشگاه زنجان انتقال یافت. تاثیر این ترکیبات بر خصوصیات مورفولوژیکی (طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، طول و قطر میوه، وزن تر و خشک میوه و عملکرد بوته) و فیتوشیمیایی (محتوای فنل کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی، رنگیزه های فتوسنتزی و متابولیت های ضددیابت موموردیسین و کارانتین) کارلا ارزیابی شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها حاکی از وجود اختلاف آماری معنی دار (p˂۰.۰۵) بین تیمارهای آزمایش بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کارلا بود. در این مطالعه بیشترین سطح برگ (۵۲/۷۲ سانتی متر)، کلروفیل کل (۹/۲۸ میلی گرم/ گرم بافت تازه) و فلاونوئید کل (۹۹/۴ میلی گرم کوئرستین/ گرم وزن خشک) از گیاهان تهییج شده با اترل سنجش شد. بیشترین طول میوه (۴/۳۵ میلی متر)، کارتنوئید (۸/۱ میلی گرم/ گرم بافت تازه)، فنل کل (۱۷/۳۵ میلی گرم گالیک اسید/ گرم ماده خشک)، فعالیت آنتی اکسیدانی (۳۱/۷۹ درصد) و موموردیسین (۶۴/۲۲ میکروگرم/ گرم ماده خشک) از گیاهان تهییج شده با کاراگینان حاصل شد. بیشترین وزن تر میوه (۹۵/۲۳ گرم)، عملکرد میوه (۱۳۰۵ گرم) و کارانتین (۳۸/۵۸ میکروگرم/ گرم ماده خشک) از گیاهان تهییج شده با براسینواستروئید حاصل شد. نتیجه گیری: نتایج آزمایش ما حاکی از آن بود که تهییج با اترل منجر به افزایش پارامترهای مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی نظیر سطح برگ، طول میوه، کلروفیل b، کلروفیل کل و فلاونوئید گردید. در حالی که که بیشترین میزان عملکرد و تجمع متابولیت کارانتین از تیمار تهییج با براسینواستروئید حاصل شد. محرک کاراگینان نیز بر میزان فنل کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و متابولیت ثانویه موموردیسین بیش از سایر تیمارها موثر بود. تیمار تهییج با کاراگینان میزان متابولیت ثانویه موموردیسین را ۱۸۲ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد و تیمار تهییج با براسینواستروئید میزان متابولیت ثانویه کارانتین را ۶۰ درصد نسبت به شاهد افزایش داد که موید نقش موثر این محرک ها در افزایش مواد ضددیابت در این گیاه است. بنابر یافته های این تحقیق استفاده از ترکیبات محرک اترل، کاراگینان و براسینواستروئید، یک استراتژی مهم جهت تولید محصول کارلا با عملکرد مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی بالا محسوب می شود.

Keywords:

ترکیبات محرک , ضد دیابت , متابولیت ثانویه , موموردیسین , کارانتین