پهنه بندی مناطق حساس و آسیب پذیری محیطی در منطقه یک کلان شهر تهران با روش طبقه بندی فازی و فرایند سلسله مراتبی

کلانشهرهای امروزی، در نقاط مختلف دنیا به دلایل متعدد همواره در معرض آسیب ناشی از مخاطرات طبیعی قرار دارند، که افزایش خسارات جانی و مالی را نیز به دلیل تراکم بالای جمعیت و تاسیسات به همراه دارد. این امر نوعی چالش را از لحاظ مخاطرات شهری برای برنامه­ریزان در پی خواهد داشت. منطقه یک کلان شهر تهران با قرارگیری در معرض دامنه ارتفاعی متفاوت، گسل ها و رودخانه های شمال تهران و کاربری شهری مستعد و تشدیدکننده خطر، دارای مخاطرات و محدودیت های ژئومورفولوژیک متنوعی است که لازم است به منظور کاهش آن اقدامات اولیه ای صورت پذیرد. در این مطالعه سعی گردید با بکار­گیری از داده­های حاصل از مدل سازی معیارها و لایه­های موثر محیطی با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و طبقه­بندی با روش فازی تحلیل گردد و به کمک تحلیل فضایی بالای سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) میزان آسیب پذیری محیطی ناحیه مورد توجه قرار گیرد و پهنه­بندی گردد. بنابر نتایج حاصل از محاسبات انجام شده میزان آسیب پذیری منطقه دو کلان شهر تهران با مدل ترکیبی AHP-Fuzzy بر مبنای وزن­های محاسبه شده تعیین شد. نواحی ۳، ۸ و ۴ آسیب پذیرترین بخش­های شهر در برابر مخاطرات طبیعی است؛ در صورتی­که نواحی ۱ و ۲ کم­ترین آسیب پذیری را در برابر وقوع مخاطرات محیطی دارند. نقشه پهنه­بندی آسیب پذیری نشان می­دهد که ۲۲/۲۸ درصد از کل منطقه تحت­تاثیر آسیب پذیری با رده زیاد است که بیشترین مساحت این رده در ناحیه ۳ واقع شده است و محلات گلابدره، دربند و تجریش را بیشتر در بر می­گیرد این در حالیست که منطقه یک کلان شهر تهران به علت ساخت و ساز شهری غیر اصولی بدون توجه به شبکه زهکشی طبیعی با افزایش سطوح با نفوذ ناپذیر کم و غیر قابل نفوذ باعث کاهش نفوذ آب حاصل از بارش و افزایش رواناب گردیده است.

Keywords:

پهنه بندی آسیب پذیری , مسیل های شمال تهران , منطقه یک تهران , روش فازی