بررسی مفهوم، جایگاه و برون داد «عقلانیت سنجش گرانه» در نظریه ی عدالت رالز

گرانیگاه نظریه­ ی جان رالز درباره عدالت، نحوه­ ی گزینش دو اصل عدالت به گونه ای است که طرف های گفتگو، میزان بروز خطا در انتخاب های خود را به حداقل ممکن کاهش دهند. رالز بر پایه ­ی اصول نظری در انتخاب عقلانی بر مدار تقدم حق بر خیر، اصول برنامه­ ی عقلانی برای انتخاب خیر، به­ ویژه عقلانیت سنجش گرانه و نیز گزینش قراردادگرایی که برخلاف رویکردهای غایت گرا و شهودگرا انتخاب ها را در قلمرو حق محدود می­ کند می کوشد راه انتخاب عقلانی را هموار سازد. بدین سان، اشخاص عاقل، آزاد و برابر از رهگذر گفتگوی متاملانه با خود و با هم ­ترازان خود، حول محور عدالت به گزینش عقلانی می پردازند. در پژوهش حاضر، روش تحلیل مفهومی و ارزیابی انتقادی بر پایه ­ی فلسفه ­ی تحلیلی به کار گرفته شده است. بحث اساسی در این مقاله آن است که عقلانیت سنجش گرانه­ی رالز چگونه و از چه راهی به توافق میان شهروندان می انجامد. یافته های این پژوهش، پس از سنجش ظرفیت های اصول یادشده و خاصه عقلانیت سنجش گرانه در عرصه­ ی رسیدن به انتخاب، دست­یابی شهروندان به توافق از رهگذر گفتگو در جهت حل و فصل مسائل کلان اجتماعی و سیاسی است. نظریه­ ی منطقی و به سامان رالز در این زمینه، به ­مثابه پشتوانه ­ی ستبر فلسفی، ظرفیت ها و امکانات انجام گفتگوی موثر و سرانجام نیل به توافق های بنیادین جمعی را درحد امکان افزایش می دهد.

Keywords:

انتخاب عقلانی , تقدم حق بر خیر , عقلانیت سنجش گرانه , قراردادگرایی , نظریه ی عدالت