سازوکارهای انضباطی ایجاد ابژه به هنجار در عصر پهلوی اول بر مبنای نظریه ی حکومت مندی فوکو

شکل گیری بسیاری از نهادهای مدرن در عصر پهلوی اول امری اتفاقی نبود، چراکه به بیان فوکویی، برآمده از یک عقلانیت سیاسی خاص و با هدف تغییر زیست-سیاست ایرانی صورت می گرفت. سوال اصلی پژوهش حاضر از این قرار است که «حکومت پهلوی اول چرا و چگونه زیست-سیاست ایرانی را شکل داد؟» در پاسخ به سوال مذکور و با مدد از نظریه ­ی حکومت مندی فوکو به ­عنوان رهیافت نظری پژوهش، این فرضیه به آزمون گذاشته می شود که رضاشاه از طریق ایجاد و تکوین نهادهایی چون ارتش یک­پارچه، ثبت احوال و بهداشت به عنوان تکنیک های حکمرانی که برآمده از عقلانیت سیاسی خاصی به نام «مدرنیسم» بود، کوشید با تربیت ابژه - شهروندانی به ­هنجار رابطه­ ی قدرت را نهادینه کرده و به تغییر زیست-سیاست ایران دست بزند. اهمیت مسئله­ ی مورد بحث در فهم فلسفه ­ی پشت اقدامات حکومت ها و نحوه­ ی کاربست فنونی است که آن ها را در دست­یابی به اهداف­ شان یاری می رساند. لذا آشکارکردن سازوکارها و مناسبات اعمال سلطه در طول تاریخ و درک تفاوت های موجود میان حکومت ها از این منظر، از جمله دستاورهای نظری تحقیق است. مطالعه­ ی اسناد و مکتوبات دوره ­ی مربوطه با نگاهی تبارشناسانه که بر میکروفیزیک قدرت یعنی سطوح خرد اعمال سلطه­ ی حکومت در جامعه تاکید دارد، روش پژوهش نوشتار حاضر را شکل می دهد.

Keywords:

ایران , رضاشاه , حکومت مندی , زیست-سیاست , مدرنیسم