واکاوی ادراک و تجارب نو معلمان از فرایند آشناسازی رسمی و غیررسمی در بدو خدمت

هدف: موفقیت نظام آموزشی در تربیت دانش آموزان، به طور معنی داری تحت تاثیر دسترسی معلمان و مشارکت آن ها در فعالیت های توسعه ی حرفه ای با کیفیت است. از جمله برنامه های توانمندسازی و توسعه حرفه ای معلمان، برگزاری برنامه های آموزشی بدوخدمت یا آشناسازی معلمان است. از آنجا که معلم مهم ترین شخص در فرایند اجرای برنامه درسی قلمداد می شود، آموزش و توسعه حرفه ای اثربخش وی که نقطه ی اتکای هر تغییر و تحولی دانسته می شود، اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا معلم اثربخش با اتکا به دانش و مهارت مورد نیاز حرفه ی معلمی و داشتن شایستگی های حرفه ای همواره به دنبال فراهم کردن موقعیت هایی برای ایجاد یادگیری در بین دانش آموزان است. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی درک و تجربه زیسته نومعلمان از فرآیند آشناسازی بدو استخدام است.مواد و روش ها: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت یک تحقیق کیفی مبتنی بر رویکرد تجربه زیسته است. تمامی معلمان و مربیان فنی و حرفه ای استخدام شده استان ایلام در سال های ۱۳۹۴ الی ۱۳۹۷ شامل ۵۱ نفر به عنوان جامعه هدف انتخاب که با شیوه نمونه گیری هدفمند زنجیره ای ۱۲ مصاحبه تا رسیدن به مرحله اشباع داده ها صورت گرفت. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که خروجی مصاحبه با روش تحلیل محتوای مضمونی در قالب ۶ مقوله اصلی، ۲۲ مقوله فرعی و ۸۹ کد مفاهیم، کدگذاری شد. روایی کدهای مستخرج از مصاحبه از طریق وارسی مشارکت کنندگان پژوهش و نظر خبرگان حوزه منابع انسانی و برای حصول اطمینان از اعتمادپذیری داده های پژوهش از روش مطالعه مکرر، مقایسه مستمر داده ها، خلاصه سازی و دسته بندی اطلاعات استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، رویه کدگذاری مبتنی بر تحلیل تماتیک بکار گرفته شد.بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که معلمان تازه استخدام شده از فرآیند آشناسازی بدو خدمت تجارب خوشایند، تجارب نامطلوب و شناخت و معرفت حقوقی را در روزهای اول استخدام به عنوان تجربه بیان کرده اند. انتظار معلمان از برنامه توجیهی بدو استخدام شامل دو محور نیازسنجی و هدف گرایی و نتیجه گرایی شغلی است که مقوله نیازسنجی بیشترین اهمیت را از منظر معلمان و مربیان تازه استخدام شده دارد. هم چنین مقوله های آشناسازی با فرایندهای درون سازمانی، آموزش در نقش و یادگیری سازمانی، از جمله نیازهای آموزشی معلمان در بدو استخدام عنوان شده اند. معلمان مهم ترین دغدغه ی بدو خدمت را شامل دو مضمون حمایت و پشتیبانی عاطفی، و توجیه مقدماتی قلمداد کرده و عواملی مانند فشار روانی و جسمانی، سازمان دهی نامناسب و ضعف مدیریت را از جمله مسائل و مشکلات بدو استخدام از دیدگاه معلمان دانسته اند. به عنوان نتیجه می توان اذعان نمود که نظام آموزش و پرورش در ابتدای ورود نو معلمان به سازمان آموزش و پرورش، دوره های آموزش بدوخدمت را برگزار کنند تا از بروز شکایت های ناشی از بی برنامه گی سازمان جلوگیری شود و نظر تازه استخدام شده ها را نسبت به سازمان خوشایندتر نماید. سازمان آموزش و پرورش پیش از آن که تصمیم به استخدام نیروی جدید بگیرند، در رابطه با نیروی مورد نیاز و برنامه های قبل از خدمت و ورود به سازمان مانند دوره های آموزشی به صورت عمومی و تخصصی، تئوری و عملی برای هر بخش به صورت جداگانه، تجزیه و تحلیل و برنامه ریزی نمایند.

Keywords:

آموزش بدو خدمت , درک و تجربه زیسته , فرآیند آشناسازی رسمی و غیررسمی , معلمان تازه کار