ارزیابی و گروه بندی جمعیت های رازیانه از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک در شرایط آبیاری نرمال و محدود

   به­ منظور گروه بندی ۱۹ جمعیت گیاه دارویی رازیانه از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط آبیاری نرمال و محدود در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات شرایط مختلف آبیاری، جمعیت و اثر متقابل شرایط در جمعیت برای اکثر صفات مورد ارزیابی معنی دار است؛ که نشانگر وجود اختلاف معنی دار بین جمعیت های مورد مطالعه رازیانه و همچنین واکنش متفاوت جمعیت ها در شرایط مختلف آبیاری بود. همچنین تحت تنش کم آبی صفات تعداد چتر، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد اسانس در تمامی جمعیت های مورد مطالعه با کاهش معنی دار روبه رو بوده اند. این در حالی بود که تمامی جمعیت های مورد مطالعه در شرایط تنش کم آبی با افزایش معنی دار میزان اسانس همراه بودند. همبستگی در شرایط تحت تنش کم آبی بین عملکرد دانه و عملکرد اسانس (۰/۹۴۹)، تعداد چتر (۰/۶۹۶)، تعداد دانه در چتر (۰/۴۶۹)، ارتفاع بوته (۰/۶۴۱)، تعداد پنجه (۰/۶۱۷) و بیوماس (۰/۸۹۱) مثبت و معنی دار بود. این نشان می ­دهد صفات مذکور بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد دانه در شرایط تنش کم ­آبی داشتند. در شرایط آبیاری نرمال جمعیت­ های مورد مطالعه از نظر تمامی صفات در سه گروه قرار گرفتند و جمعیت های بناب و بیرجند از نظر تمام صفات مورد ارزیابی از جمله عملکرد دانه و اسانس در گروه برتر قرار گرفتند. در شرایط تنش کم آبی نیز جمعیت­ های مورد مطالعه از نظر تمامی صفات در سه گروه قرار گرفتند و گروه برتر شامل جمعیت های گرینه، ۱۱۴۸۶ (آلمان)، ۱۱۸۲ (آلمان)، همدان و بناب بود. گروه بندی جمعیت ها بر اساس شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که جمعیت های بناب، بیرجند، ۱۱۴۸۶ (آلمان) و همدان از نظر تحمل به خشکی نسبت به دیگر جمعیت های مورد ارزیابی، برتری دارند.

Keywords:

Cluster analysis , Drought tolerance indices , Fennel , Water deficit stress , Yield and essential oil of grain , تتجزیه ی خوشه ای , تنش کم آبی , رازیانه , شاخص تحمل به خشکی , عملکرد و اسانس دانه