ارزیابی حساسیت پذیری فرونشست زمین در دشت سمنان با استفاده از مدل آنتروپی

فرونشست زمین یک خطر زمین شناسی است که منجر به کاهش ارتفاع سطح زمین  به صورت آرام و یا ناگهانی می شود و یک خطر همیشگی برای امنیت و سلامت زیرساخت ها مانند راه آهن، خطوط انتقال نیرو و راه های ارتباطی است. از آنجا که فاکتورهای موثر بر فرونشست زمین بسیار پیچیده هستند، سطح اثر و میزان توسعه این پدیده در زمان و مکان متغیر است. فرونشست  در بیش از ۳۰۰ دشت در ایران اتفاق افتاده است و دشت سمنان یکی از مهم ترین مناطقی است که با این پدیده روبه رو می باشد. هدف این پژوهش تهیه نقشه حساسیت فرونشست زمین با استفاده از مدل آنتروپی می باشد. در اولین گام، اطلاعات ۶۵  فرونشستی که در گذشته رخ داده جمع آوری شد. دوازده عامل موثر از لایه های پایه توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی و تراز آب زیرزمینی برای مدل سازی حساسیت فرونشست در نظر گرفته شد. بعد از اجرای مدل انتروپی در نرم افزار R، وزن های به دست ­آمده به نرم افزار ArcGIS۱۰.۳ وارد شده و نقشه حساسیت فرونشست تهیه گردید. منحنی تشخیص عملکرد نسبی و سطح زیر این منحنی برای ارزیابی دقت مدل آنتروپی مورد استفاده قرار گرفت. دامنه سطح زیر منحنی بین ۰/۵ تا ۱ بوده و عدد بالاتر بیان گر دقت بیش تر در ارزیابی حساسیت فرونشست خواهد بود. پمپاژ بیش از حد از آب های زیرزمینی یک از مهم ترین فاکتورهای موثر بر وقوع فرونشست در دشت سمنان است. به دلیل اقلیم خشک، میزان جریان سطحی در دشت سمنان بسیار محدود است. بنابراین آب زیرزمینی به عنوان مهم ترین منبع آب در منطقه مورد مطالعه شناخته می شود. سطح زیرمنحنی برای مدل آنتروپی ۰/۷۱۵ به دست آمد که نشان داد این مدل ها برای تهیه نقشه حساسیت فرونشست در دشت سمنان قابل قبول است. نقشه حساسیت فرونشست می تواند به برنامه ریزان کاربری اراضی و مدیران منابع طبیعی، محیط زیست و منابع آب در منطقه مورد مطالعه کمک کند.

Keywords:

Entropy Index , Groundwater , Land subsidence , Semnan Plain , آب زیرزمینی , دشت سمنان , شاخص آنتروپی , فرونشست زمین