ارزیابی عملکرد روش تحلیل عاملی در اولویت بندی سیل خیزی زیر حوضه های دامنه شمالی الوند همدان

     شناسایی و تعیین پتانسیل سیل و اولویت­بندی درجه سیل­خیزی زیرحوضه ها از دیدگاه مدیریت حوزه های آبخیز، پروژه­های کنترل سیلاب و آبخیزداری از اهمیت فراوانی برخوردار است. در بسیاری از حوزه­های آبخیز، بررسی و تعیین میزان تاثیر هر یک از عوامل در ایجاد سیلاب خروجی، به ویژه در زیرحوضه ای فاقد ایستگاه هیدرومتری اغلب با مشکلات زیادی مواجه است. هدف این پژوهش بررسی پارامترهای موثر در وقوع سیلاب در زیرحوزه­ های­ آبخیز کوشک­ آباد و مقایسه دو روش تحلیل عاملی و روش استدلالی در اولویت­ بندی سیل می­باشد. حوزه آبخیز کوشک­ آباد در قسمت مرکزی استان همدان، ازنظر هیدرولوژیکی بخش اصلی حوضه ﺁبریز رودخانه قره­چای را تشکیل می دهد که جریان ﺁن پس از طی مسیری طولانی به دریاچه قم می ریزد. در این پژوهش جهت تعیین پتانسیل سیل­ خیزی زیرحوضه ها و اولویت­ بندی آنها، در مرحله اول پس از استخراج ویژگی­ های اقلیمی و فیزیوگرافی زیر حوضه­ ها، ابتدا با استفاده از روش تحلیل عاملی نقشه پتانسیل سیل زیر حوضه­ ها تهیه و ترسیم گردید. سپس با استفاده از روش فرمول استدلالی در تخمین  ضریب رواناب، شدت سیل­ خیزی زیر حوضه­ ها نیز با در نظر گرفتن عوامل موثر در ضریب رواناب حوضه ازقبیل، شیب، کاربری اراضی و وضعیت خاک منطقه تعیین گردید و نقشه پتانسیل و اولویت­ بندی سیلاب زیر حوضه­ ها تهیه و ترسیم گردیدند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش نشان می­دهد که نقشه پتانسیل سیل­خیزی زیر­حوضه ­ها با استفاده از روش تحلیل عاملی انطباق زیادی با نقشه پتانسیل سیل خیزی زیر­حوضه­ ها به روش فرمول استدلالی دارد. همچنین نتایج نهایی اولویت­ بندی در هر دو روش مشخص نمود که زیر حوضه­ های ابرو، یلفان، مریانج و دره مرادبیک با شدت سیل­ خیزی زیاد تا نسبتا زیاد در اولویت اول تا چهارم قرار دارند و زیر­حوضه­ های سیا کمر و قره آقاج با شدت سیل­ خیزی نسبتا کم تا کم در اولویت هشتم تا دهم قرار دارند.

Keywords:

Factor Analysis , Flooding , Rational method , Runoff coefficient , Physiography , تحلیل عاملی , سیل خیزی , روش استدلالی , ضریب رواناب , فیزیوگرافی