بررسی مشخصات رسوبات ترسیب شده در سطح عرصه شبکه پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی (مطالعه موردی- آبخوان جاجرم)

     بررسی روند رسوب­گذاری سطحی خاک در پروژه های تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب بر آبخوان که تحت عنوان طرح های آبخوانداری احداث شده اند، می تواند در فرآیند طراحی سازه ها و همچنین مدیریت شبکه موثر باشد. مرور منابع نشان می دهد عمده مطالعات در عرصه های پخش سیلاب در شرایطی انجام شده است که شبکه های اجراشده دارای عمر کم یا دفعات سیل گیری محدود هستند. ایستگاه پخش سیلاب بر آبخوان جاجرم در استان خراسان شمالی دارای آمار ثبت شده ی ۳۷ مورد سیل گیری از سال ۱۳۷۶ می باشد. در این تحقیق به منظور بررسی روند رسوبگذاری سطحی و تغییرات بافت خاک در عرصه پخش سیلاب، نمونه ای از رسوبات در کانال آبرسان و ۹ نوار پخش برداشت شد. در ادامه و با حفر سه پروفیل خاک در داخل شبکه و یک پروفیل در خارج عرصه (به عنوان شاهد) در سه عمق ۰-۳۰، ۳۰-۶۰ و ۶۰-۹۰ سانتی متر نمونه برداری شد. نمونه های رسوبات و خاک به کمک سری الک های استاندارد دانه بندی گردید و ذرات ریزدانه نیز با آزمایش هیدرومتری دانه­ بندی شد. نتایج نشان می دهد رسوبات وارده به شبکه بافت سیلت و رسی دارند. دانه­ بندی رسوبات به سمت پایین دست عرصه پخش سیلاب ریزدانه تر می شود البته روند تغییرات در نوارهای ۴ تا ۹ خیلی کمتر است. نتایج مربوط به پروفیل های خاک نیز نشان می دهد رسوبات ریزدانه عمدتا در لایه ۰ تا ۳۰ سانتی متری سطحی خاک فیلتر شده و بخش کمی از رسوبات به لایه های زیرین نفوذ می کنند. بر اساس نتایج پیشنهاد می شود در طرح های اجرایی، نوارهای اولیه به عنوان رسوبگیر درنظر گرفته شود و ابعاد و فواصل سازه ها متناسب با این شرایط طراحی گردد.

Keywords:

Aquifer Management , Artificial Recharge , Flood Spreading , Permeability , Sediment , آبخوانداری , پخش سیلاب , تغذیه مصنوعی , رسوب , نفوذپذیری