بررسی الگوهای پیوند از دور موثر بر شاخص های حدی بارش (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان)

     به طور عموم وقوع پدیده­های حدی جوی-اقلیمی نظیر بارش­ های سنگین و تغییرات ناگهانی بیشترین دامنه خسارت وارده به منابع آب، کشاورزی و حتی زندگی روزمره مردم را به خود اختصاص داده است. لذا داشتن شناخت لازم از میزان این پدیده­ ها تغییرات و پیش بینی آنها کمک شایانی در جهت برنامه­ ریزی دقیق­ تر در حوزه­ های آبخیز مختلف خواهد داشت که این امر سبب کاهش اثرات منفی ناشی از بروز این پدیده ­ها و سود جستن از اثرات مثبت آنها خواهد شد. سیگنال­های اقلیمی که بیانگر تغییرات دما و فشار هوا در اقیانوس­ها هستند، یکی از تاثیرگذارترین پارامترها در مقیاس جهانی بر الگوهای آب و هوایی به ویژه بارش محسوب می­شوند، لذا با توجه به اثرگذاری عوامل بزرگ مقیاس اقلیمی بر رخدادهای حدی، با بررسی تاثیر این سیگنال­ها دقت پایش و پیش­بینی سیلاب­ها افزایش می ­یابد. این تحقیق با هدف شناسایی الگوهای پیوند از دور موثر بر شاخص­ های حدی بارش درمحدوده استان سیستان و بلوچستان به عنوان نمادی از مناطق خشک کشور که دارای نوسانات شدید اقلیمی می­باشد صورت می­ پذیرد.. به منظور انجام این تحقیق در گام نخست داده­های روزانه بارش ۶ ایستگاه سینوپتیک طی بازه زمانی ۲۰۱۴-۱۹۸۷ از سازمان هواشناسی کشور و ۱۹ شاخص پیوند از دور برای همان بازه زمانی از دو پایگاه داده­های مرکز ملی پیش­بینی محیطی- مرکز ملی پژوهش ­های جوی NCEP/NCAR و مرکز پیش بینی اقلیمی وابسته به سازمان پژوهش­های جوی و اقیانوسی ایالات متحده اخذ گردید. سپس با استفاده از داده­ های بارشی، شاخص­ های حدی بارش محاسبه گردید. در ادامه میزان ارتباط شاخص ­های پیوند از دور وشاخص­ های حدی بارش بررسی شد. در گام بعد با استفاده از روش گام به گام مدل­های رگرسیونی میزان تاثیر گذاری شاخص­های پیوند از دور نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که شاخص­های پیوند ازدور  TSA, TNI, NINO۱, EA, NINO۴, PDO, PNAو NAO دارای تاثیرات معنی­ داری بر شاخص ­های حدی بارش می ­باشند که البته این تاثیرات در هر ایستگاه و برای هر شاخص متفاوت می­ باشد بطوریکه در ایستگاه خاش بیشترین میزان همبستگی با شاخص­ های پیوند از دور را شاخص حدی R۵۰ از خود نشان داده است در صورتیکه در ایستگاه چابهار R۱۰ بیشترین میزان همبستگی را از خود بروز داده است. همچنین مشخص گردید که شاخص­ های پیوند ازدور تا ۳۰ درصد تغییرات شاخص ­های حدی را تبیین می­ کنند.  

Keywords:

Rainfall Extreme index , Teleconnection , Sistan-Bluchestan , NAO , PNA , NINA۱ , شاخص حدی بارش , پیوند ازدور , سیستان و بلوچستان , NAO , PNA , NINO۱