از انسجام مکانیکی تا انسجام ارگانیک (نگاهی جامعه شناختی به ساختار قالب های شعر فارسی مدرن/نیمایی و پیشامدرن/پیشانیمایی)

انسجام یا فقدان انسجام شعر گذشته یکی از مسائل محل مناقشه میان نوگرایان و سنت گرایان بوده است؛ نوگرایان به تبعیت از نیما شعر گذشته را فاقد انسجام دانسته، به آشفتگی آن رای داده­اند حال آنکه برخی دیگر (عمدتا سنت­گرایان) شعر گذشته را نیز دارای و انسجام دانسته­اند. به نظر نویسندگان این مقاله آنچه سبب این تناقض گردیده است، صورت­بندی نادرست مسئله ساختار شعر پیشامدرن و مدرن می­باشد؛ برای رسیدن به پاسخ­های قانع کننده­تر باید این سوال را طرح نمود که هر کدام از این اشعار(پیشامدرن و مدرن) چه نوع ساختاری دارند؟ برای ارائه پاسخی به این سوالات می­توان از آراء جامعه­شناسانی چون دورکیم استفاده فراوان برد. به باور این جامعه­شناسان نوع همبستگی میان افراد جامعه­های پیشامدرن نه آشفته بلکه مکانیکی است همچنانکه نوع همبستگی میان افراد جامعه­های مدرن نه منسجم بلکه ارگانیک است(یعنی در هر جامعه نوع خاصی از همبستگی و انسجام میان اجزاء/افراد آن جامعه وجود دارد). اگر بتوان این دیدگاه را به حوزه ادبیات تعمیم داده، ساختارهای ادبی را در ارتباط با ساختار) جوامع بدانیم، آنگاه می­توان ادعا کرد که ساختار شعر پیشامدرن مکانیکی(و نه لزوما پراکنده) و ساختار شعر مدرن ارگانیک است.

Keywords:

انسجام , همبستگی مکانیکی , همبستگی ارگانیک , شعر پیشامدرن , شعر مدرن