بررسی کارایی و برآورد پارامترهای طراحی آبیاری قطرهای کم فشار با توجه به لوازم موجود در ایران

امروزه اهمیت آب و کمبود آن باعث شده تا استفاده بهینه و مطلوب از آب در کشورهای جهان به خصوص کشورهای در حال توسعه و مناطق خشک و نیمه خشک بسیار مورد توجه قرار گیرد. به علت آن که در تولید محصولات کشاورزی آب یکی از عمده اقلام هزینه می باشد، بنابراین قیمت تمام شده تولیدات کشاورزی با مصرف آب اضافی به میزان چشمگیری افزایش مییابد. امروزه سیستم های مختلف آبیاری تحت فشار برای شرایط مختلف توپوگرافی، آب و هوایی و نوع محصول ارائه شدهاند که راندمان مصرف آب را به طور قابل ملاحظه ای افزایش داده اند. یکی از سیستم های مهم و موثر در افزایش راندمان آبیاری سیستم آبیاری قطرهای می باشد. اگرچه سیستم آبیاری قطره ای تحت فشار به طور موثری برای زمین های زراعی بزرگ و تپه ماهوری مناسب می باشد، اما هزینه ی زیاد اجرا، پیچیدگی و نیازمند بودن به انرژی برق سبب می شود که اجرای آن را برای کشاورزان خرده مالک و همچنین جاهایی که تامین برق مشکل باشد، از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نباشد. لذا برای چنین شرایطی توجه محققین به سیستمهای آبیاری قطره ای کم فشار با بار آبی کمتر از دو متر جلب شده است. در این تحقیق
هیدرولیک سیستم های آبیاری قطرهای کم فشار به صورت آزمایشگاهی و توسط لوله های موجود در ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور اثر بارهای آبی مختلف از ۰/۴۵ تا ۱/۸ متر در لوله لترال به قطر خارجی ۳۲ میلیمتر (طول های ۱۶، ۳۰، ۶۰ و ۸۹ متر) و همچنین لوله های لترال به طول ۱۶ متر (قطرهای خارجی ۱۶، ۲۰، ۲۵، ۳۲  میلیمتر) بر متوسط دبی گسیلنده ها، ضریب تغییرات، درصد یکنواختی و همچنین افت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که سیستم آبیاری قطرهای کم فشار، دبی مورد نیاز را با یکنواختی مناسبی در طول لترال تامین می کند.
توان و ضریب ارتفاع هیدرولیکی در رابطه دبی-ارتفاع، به ترتیب برابر ۰/۸۱۹ و ۱/۹۷۵ برآورد گردید. به علاوه نتایج نشان داد که یکنواختی بالای ۸۸ ٪ در لوله لترال به طول ۸۹ متر (قطر خارجی ۳۲ میلیمتر) و همچنین لترال به طول ۱۶ متر (قطر خارجی ۱۶ میلیمتر) ، در کمترین ارتفاع هیدرولیکی (۰/۵ متر) بدست می آید. در بخش دوم این تحقیق مدل ریاضی توسعه داده شد که میتوان با استفاده از آن در قطرها، ارتفاع های هیدرولیکی و طول های مختلف لترال، دبی هر قطرهچکان را تعیین نمود. این مدل با داده های آزمایشگاهی کالیبره و صحت سنجی گردید. از این مدل برای ارزیابی اثر قطر، هد و طول های مختلف که به صورت آزمایشگاهی امکان پذیر نیست استفاده گردید. در پایان نیز یک نوموگرام طراحی برای سیستمهای آبیاری قطره ای کم فشار تهیه گردید. در بخش سوم این تحقیق یک سیستم آبیاری کم فشار اجرا شده در مزرعه مگسال به مساحت ۸ هکتار مورد بررسی قرارگرفت اگرچه مزرعه پس از گذشت ۱۰ سال دارای یکنواختی بسیار پایینی بود (UCS=۲۴%) اما با یک اصلاح روی مخزن تنطیم کننده هد وبخشی از قطره چکانها یکنواختی سیستم تا حد زیادی اصلاح شد و به حدود
(UCS=۷۶%) رسید. البته با بررسی دقیق دبی قطره چکان ها ومشاهدات مزرعه مشخص شد که با اصلاح در قطره چکان ها می توان یکنواختی را به بالای ۸۰ درصد رساند. به علاوه بررسی توزیع رطوبت خاک در قسمت های با دبی زیاد، کم و متوسط نشان داد که میانگین رطوبت خاک در مکان های مختلف تفاوت معنی داری ندارد.