دلایل برآمدن و زوال شهرهای مسیر رودخانه کارون در خوزستان قرون۴۳ ه.ق

خوزستان به عنوان یک تمدن رودخانه جلگها ی در دوره ی قبل و بعد از اسلام، همواره دارای شهرهای متعدد و پررونقی بوده که علاوه بر شهرهای شناخته شده چون شوش، شوشتر، اهواز شهرهایی نیز وجود داشته اند که امروزه آثار چندانی از آنها باقی نمانده است. از جمله می توان به شهرهای مسیر رودخانه ی کارون چون عسکرمکرم، سوقالاربعاء، جبی و دورق اشاره کرد. در این مقاله برآنیم تا با روش تاریخی و با رویکردی توصیفی تحلیلی و با عنایت به رهیافت ماکس وبر در زمینه ی دسته بندی ماهیتی و دگرگونی شهرها به بررسی علل برآمدن و افول این شهرها در خوزستان سده های سوم و چهارم هجری بپردازیم. فرض ما این است که وجود رودخانه های متعدد، به ویژه رودخانه قابل کشتیرانی کارون و ارتباط آن با آبهای آزاد همواره عامل و بستری برای شکلگیری و رونق تجاری و فرهنگی شهرها در خوزستان بوده است. یافته ها حاکی از آن است که بنیان اکثر شهرهای خوزستان جز عسکرمکرم و سوقالاربعاء به پیش از اسلام برمیگردد و در سده های سوم و چهارم هجری با تولید انواع کالاها و محصولات از رونق تجاری و اقتصادی و به تبع آن رشد فرهنگی بالایی برخوردار بودند؛ اما به مرور زمان در نتیجه عوامل طبیعی چون طغیان و تغییر مسیر رودخانه و نیز علل تاریخی همچون تاثیر قیام زنگیان، ورود قبایل ترک، تغییر خط سیر تجاری و درگیری میان قدرتهای محلی عربها، این شهرها حیات و رونق خود را از دست داده اند.

دلایل برآمدن و زوال شهرهای مسیر رودخانه کارون در خوزستان قرون۴۳ ه.ق Keywords:

Khuzistan , Karun , Asskar Mokarram , Souq al-Arba’a , Jobai , Dorraq. , خوزستان , کارون , عسکرمکرم , سوقالاربعاء , جبی , دورق.