بررسی کارایی روش های تخمین پارامترهای مدل هیدروگراف واحد لحظه ای نش در شبیه سازی هیدروگراف جریان (مطالعه موردی: حوزه آبخیز منشاد)

در مدل آبشاری نش که از مدل های ساده و کارآمد در شبیه سازی رفتار هیدرولوژیک حوزه آبخیز است، رفتار حوزه در برابر بارش، مانند رفتار  nمخزن خطی با ضریب ذخیره k، در نظر گرفته می شود. در این پژوهش، از انواع روش های برآورد پارامترهای n و k، دقت روش های ممان، تجربی نش، ترسیمی هان، بهونیا و زمان تا اوج - زمان تا عطف بر نتایج مدل نش، در حوزه آبخیز منشاد در استان یزد، مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور مقادیر n و k، در روش تجربی نش با استفاده از پارامترهای فیزیوگرافی و در سایر روش ها با سه رویداد متناظر بارش رواناب تعیین شد. با در نظر گرفتن میانگین پارامترهای واسنجی شده، نتایج مدل برای دو رویداد دیگر اعتبارسنجی شد. نتایج نشان داد که استفاده از روش بهونیا و ترسیمی هان در برآورد مقادیر ورودی مدل، تا حدودی، منجر به تطابق بهتر داده های مشاهداتی و برآوردی شده است. درصد خطای نسبی برآورد دبی اوج، زمان اوج و حجم سیلاب در روش بهونیا به ترتیب، ۲۴/۲۸، ۴۸/۲۹ و ۲۰/۸ و در روش ترسیمی هان به ترتیب، ۲۹/۲۸، ۴۸/۲۹ و ۵۲/۸ برآورد شد. لذا در حوزه آبخیز منشاد روش بهونیا و بعد از آن ترسیمی هان در مقایسه با سایر روش ها به عنوان روش های برتر پیشنهاد می­شود. استفاده از هر یک از روش های زمان تا اوج- زمان تا عطف و تجربی نش در برآورد برخی از ویژگی های سیلاب نتایج ضعیفی ارائه داد. لذا کاربرد این روش ها در شرایط مشابه حوزه آبخیز مورد مطالعه، بدون انجام تحقیقات بیش­تر توصیه نمی شود.

Keywords:

Bhunya method , Instantaneous unit hydrograph , Manshad watershed , Nash model , Rainfall-runoff modeling , مدل سازی بارش- رواناب , روش بهونیا , مدل نش , حوزه آبخیز منشاد , هیدروگراف واحد لحظه ای