ارزیابی کارایی مدل فیزیکی LISEM در شبیه سازی آبنمود سیلاب حوزه آبخیز معرف و زوجی کچیک استان گلستان

  مدلسازی در ارزیابی و شناخت سیستم آبخیزها از نقطه نظر درک بهتر روند مسائل هیدرولوژیکی و فرسایشی اهمیت ویژه ای دارد. در این راستا مدل های بسیاری برای شبیه سازی فرآیندهای حوزه آبخیز وجود دارد که معمولا دقیق ترین و پیچیده ترین آنها مدل های با پایه فیزیکی هستند. لیسم نمونه ای از مدل های با مبنای فیزیکی است. این مدل هیدرولوژیکی و فرسایش خاک اولین بار در دهه ۱۹۹۰ در تپه ماهورهای لسی کشور هلند با هدف رسیدن به راهبرد های مدیریت پایدار طراحی و ساخته شد و براساس شبکه سلولی و در مقیاس حوزه آبخیز عمل می کند و عملکرد آن محدود به وقایع رگباری است. اراضی تپه ماهوری حاصلخیز شرق استان گلستان به دلیل وجود سازندهای لسی ضخیم، رشد جمعیت، استفاده بیش از حد از زمین و شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه دچار رخنمون فرسایش های شیاری، خندقی و آبراهه ای در سطح وسیع و وقوع سیلاب های مخرب در منطقه می باشد. توجه به شرایط مذکور و خسارات های مالی و جانی فراوان در منطقه اهمیت شناخت منطقه را از نظر مدیریت پایدار منابع آب و خاک نشان می دهد. به دلیل تشابه نسبی شرایط ادافیکی و اقلیمی این منطقه با اراضی تپه ماهوری لسی جنوب هلند که مدل لیسم برای آنجا طراحی شده است، در این تحقیق سعی گردید کارایی بخش هیدرولوژیکی مدل شبیه سازی لیسم که پیش نیاز بخش فرسایش آبی آن نیز می باشد برای حوزه آبخیز کچیک که یک حوزه معرف و زوجی و مجهز به سیستم های پایش گوناگون می باشد ارزیابی گردد. نتایج حاصل از کاربرد این مدل در حوزه آبخیز کچیک نشان می­دهد که همبستگی خوبی (بیش از ۸۰ درصد) بین آبنمود های مشاهداتی و آبنمود های شبیه سازی وجود دارد. به ویژه این که از نظر خصوصیات مهم آبنمود همچون: دبی اوج لحظه ا ی، حجم رواناب و زمان رسیدن به دبی اوج بین آبنمودهای مشاهداتی و برآوردی تطابق خوبی مشاهده می شود. این نتایج بیانگر کارآیی مناسب این مدل در شبیه سازی فرآیند بارش- رواناب حوزه آبخیز کچیک می باشد.

Keywords:

مدلسازی , LISEM , شبیه سازی سیل , حوزه آبخیز کچیک