مروری بر مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و توزیع کنندگان دارو (ایران و دیگر کشورها)

فرآورده های دارویی کالاهای ضروری و دارای ویژگیهای خاص و متفاوتی هستند که این حقیقت لزوم تفکیک آنها را به لحاظ رژیم مسئولیتی از سایر کالاها پدیدار مینماید. مسئولیت تولیدکنندگان کالا به عنوان شاخه ای از مسئولیت مدنی از حیث مبنا مراحل متعددی را گذرانده که از مبنای مسئولیت قراردادی شروع و به مبنای مسئولیت محض منتهی میشود. پیشرفتهای علم پزشکی اگر چه موجب افزایش میانگین طول عمر، سطح سلامت و بهداشت میشوداما در بعضی مواقع نیز بی توجهی به مقررات و فرآیندهای تولید، توزیع و مصرف درست داروها موجب بروز خسارت شده ویا اشتباهاتی که به دلیل عدم اطلاع رسانی درست به بیمار در خصوص فرآورده های دارویی و نحوه مصرف آن نتایج زیانبار غیرقابل جبرانی نظیر مرگ یا نقص های دائمی و یا جزئی در پی دارد، موجب طرح موضوع مسئولیت مدنی و به عبارتی جبران خسارت زیان دیده میشود. تردیدی نیست که فرآیند تولید و توزیع دارویی، متفاوت از سایر کالاها هستند؛لذا در اعمال قوانین و مقررات کلی در خصوص آنها بایستی دقت لازم بشود. در حقوق ایران مبنای مسئولیت مدنی ناشی از فعالیتهای دارویی، تقصیر است که البته باتوجه به تخصصی بودن فرآورده های دارویی اثبات آن برای بیمار که در برابر تولیدکننده دارو از قدرت و اطلاعات کمتری برخوردار است بسیار دشوار میباشد. مسئولیت مدنی به معنای تعهد به جبران خسارات وارده به دیگری، ممکن است در نتیجه تلف نمودن مستقیم مال یا جان دیگری و یا معیوب نمودن آنها باشد که تحت عنوان »اتلاف« مورد بررسی قرار می گیرد و یا ممکن است غیرمستقیم این آسیب و خسارت وارد شده باشد که زیر عنوان »تسبیب « حکم آن تبیین میگردد. مسئولیت مدنی در نظام حقوقی ایران را باید در دو دسته کلی »مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر« و »مسئولیت مدنی بدون تقصیر« مطرح نمود. در حقوق مسئولیت مدنی انگلستان،قواعد عام مسئولیت مدنی تحت سه عنوان »مسئولیت مدنی ناشی از عمد«، »مسئولیت مدنی ناشی از بی احتیاطی« و»مسئولیت بدون تقصیر« مطرح میشود. در حقوق آمریکا از مبنای تقصیر جهت انتساب مسئولیت مدنی استفاده شده و ازطرفی در حقوق آمریکا قائل به درجات مختلف تقصیر هستند و بر مبنای همین درجات تقصیر میزان مسئولیت و جبران خسارت شخص مقصر محاسبه و ارزیابی میشود.