بررسی عملکرد و ترکیب اسیدهای چرب دانه ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در منطقه شیروان

این تحقیق به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت پاییزه و بهاره بر روی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در منطقه شیروان انجام شد. تحقیق در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی شیروان (دانشگاه فردوسی مشهد) در سال ۱۳۹۰-۱۳۸۹ به اجرا در آمد. کرت های اصلی به دو تاریخ کاشت پاییزه و بهاره و کرت های فرعی به پنج رقم گلرنگ شامل سینا، CW-۴۴۴۵، Sahuripa-۸۸، توده محلی قوچان و توده محلی اصفهان اختصاص یافت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت، عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب را تحت تاثیر قرار می دهد. عملکرد دانه و میزان روغن در کشت پاییزه (به ترتیب kg/ha۲۲۳۰% و ۵/۲۹%) بیشتر از کشت بهاره (به ترتیب kg/ha۱۵۲۰% و ۵/۲۷%) بود. براساس نتایج این تحقیق رقم سینا در کشت پاییزه (kg/ha۲۹۸۹) و رقم CW-۴۴۴۰ در کشت بهاره (kg/ha۱۷۸۹) بیشترین عملکرد دانه را داشتند. به لحاظ میزان روغن هم در کشت پاییزه و هم کشت بهاره رقم Sahuripa-۸۸ بالاترین درصد روغن (به ترتیب ۳۲% و ۷/۲۹%) را داشت. میزان اسیدهای چرب پالمتیک، استئاریک و اولئیک در کشت پاییزه نسبت به بهاره افزایش معنی داری یافت. باوجوداین میزان اسیدهای چرب لینولئیک و لینولنیک در کشت پاییزه کاهش معنی داری را نشان داد و نیز دارای پایداری روغن بالایی بود. براساس نتایج این تحقیق بین ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری در عملکرد دانه، میزان روغن، ترکیب اسیدهای چرب و پایداری روغن وجود داشت. نتایج حاصل از این تحقیق گویای اینست که تاریخ کاشت و رقم از مهمترین عوامل موثر بر عملکرد دانه، میزان و کیفیت روغن در دانه گلرنگ محسوب می شوند. ارقام سینا، CW-۴۴۴۵ و توده محلی قوچان دارای قابلیت مناسبی برای توسعه کشت گلرنگ و افزایش سطح زیر کشت در منطقه هستند.

Keywords:

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) , تاریخ کاشت , عملکرد دانه , درصد روغن , اسیدهای چرب