عوامل موثر بر میزان مصرف منابع اکولوژیک در ایران با رویکرد اقتصادی

زمینه و هدف: ارتباط بین توسعه و محیط زیست از مباحث عمده در محافل مختلف است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر ردپای اکولوژیکی و آزمون فرضیه پناهگاه آلودگی و فرضیه زیست محیطی کوزنتس می باشد. روش بررسی: در این مطالعه، بعد از معرفی شاخص ردپای اکولوژیک به عنوان شاخص تخریب منابع طبیعی، عوامل موثر بر آن طی دوره ۲۰۱۱-۱۹۶۵ و در قالب تخمین مدل تخریب منابع طبیعی، با روش اقتصادسنجی خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL) بررسی شده و همچنین فرضیه های منحنی زیست محیطی کوزنتس و پناهگاه آلودگی برای ایران آزمون شده است. در این تحقیق، از متغیرهای تولید ناخالص داخلی، شاخص تجارت آزاد، شهرنشینی، شاخص توسعه انسانی، شاخص توسعه بازارهای مالی به عنوان عوامل موثر بر ردپای اکولوژیک استفاده شده است. یافته ها: مطابق نتایج بدست آمده درآمد سرانه، آزادسازی تجارت، توسعه بازارهای مالی و شهرنشینی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت تاثیر مثبت و معنی دار و شاخص توسعه انسانی تاثیر منفی و معنی دار بر ردپای اکولوژیک سرانه دارند. همچنین نتایج یاد شده فرضیه پناهگاه آلودگی را نیز تایید می کند؛ ولی فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس تایید نمی شود و رابطه بین درآمد و ردپای اکولوژیکی به شکل N می باشد. مقدار ضریب تصحیح خطای بدست آمده ۹۹/۰- است که نشان می دهد در هر دوره ۹۹ درصد از عدم تعادل در ردپای اکولوژیک تعدیل شده و به سمت روند بلند مدت خود نزدیک می شود که نشان از سرعت تعدیل بسیار بالایی است.  بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج این مطالعه رشد اقتصادی در ایران باعث تخریب بیشتر منابع طبیعی می شود. بنابراین، بایستی دولت ها به برنامه های توسعه توجه ویژه ای داشته باشند تا در راستای توسعه پایدار باشد.  

Keywords:

ردپای اکولوژیک , مدل ARDL , کوزنتس زیست محیطی , پناهگاه آلودگی