تغییرپذیری مکانی ویژگی های کیفی آب های زیرزمینی با استفاده از زمین آمار (مطالعه موردی: دشت سگزی، اصفهان)

زمینه و هدف: آگاهی از میزان تغییرات شیمیایی آب های زیرزمینی و پهنه بندی آن ها نقش مهمی در مدیریت بهینه آب­های زیرزمینی یک منطقه ایفا می کند. روش های مختلفی برای مطالعه و پهنه بندی ویژگی های شیمیایی آب های زیرزمینی وجود دارد که انتخاب روش مناسب بسته به هدف، شرایط منطقه و وجود آمار و اطلاعات دارد. روش های زمین آماری وGIS  می توانند در این راستا ابزار مفیدی باشند. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی و انتخاب بهترین روش­ پهنه­بندی جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت سگزی است. روش بررسی: در این مقاله، توزیع آلاینده های کیفیpH, TDS, Hco۳, EC, Ca, Mg, TH, Na  وSo۴  در سطح آب های زیرزمینی دشت سگزی شهرستان اصفهان با استفاده از روش معین عکس فاصله و روش های زمین آماری تخمین گر توابع شعاعی، تخمین گر موضعی، تخمین گر عام و روش کریجینگ معمولی در نرم افزارARCGIS۹.۳  مورد ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس نمونه های آب زیرزمینی ۴۴۵ چاه، چشمه و قنات مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی واریوگرام و مشخص شدن مکانی بودن تغییرات پارامترهای مورد بررسی، اقدام به میان یابی پارامترها شد و با استفاده از فن ارزیابی متقابل و ریشه دوم میانگین مربع خطا، بهترین مدل ارزیابی با کمترین مقدار RMSE انتخاب شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کلیه پارامترها با استفاده از روش کریجینگ معمولی کمترین مقدار RMSE را داشته است و جهت تهیه نقشه توزیع مکانی پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی از این روش استفاده شد. نتایج پهنه بندی نشان داد که پارامترهای Na, Ca, Mg, So۴, Hco۳, pH به لحاظ شرب بدون محدودیت و پارامترهای EC, TH  وTDS محدودیت ایجاد کرده اند. نتایج بیانگر استفاده بیش از حد منابع آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج استفاده از کریجینگ معمولی به دلیل دقت بیشتر و محاسبات کمتر در بین روش های مختلف درون یابی برای پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی توصیه می شود. همچنین مدیریت منابع آب با استفاده از نتایج تحقیق قابل دسترس خواهد بود.

Keywords:

آب زیرزمینی , روش های زمین آماری , کریجینگ , دشت سگزی