مطالعه میدانی جریان های شمال تنگه هرمز

زمینه و هدف: تنگه هرمز در قسمت شمال غربی اقیانوس هند قرار گرفته و محل اتصال خلیج فارس به دریای عمان است. رژیم جزر و مدی نیم روزانه و بادهای فصلی در تنگه هرمز به همراه نیروهای شناوری ناشی از اختلاف چگالی آب های خلیج فارس نسبت به دریای عمان باعث شده است که تبادل آب در تنگه هرمز صورت گیرد .جریان های دریایی نیز عامل اصلی و اساسی انتقال آلودگی های زیست محیطی دریاها ،حرکت لکه های نفتی و اجسام شناور در تنگه هرمز می باشند. هدف از این تحقیق مطالعه میدانی جریان ها در شمال تنگه هرمز به روش اویلری ، بررسی تغییرات فصلی جریان ها و نقش عوامل به وجود آورنده ی این جریان ها در تنگه هرمز می باشد. روش تحقیق: در این تحقیق، جریان سنجی به وسیله جریان سنج های مکانیکی با دقت cm/s ۱± در سه نقطه شمالی تنگه هرمز در گذر زمانی دی ماه ۸۵ تا اردیبهشت ماه ۸۶ جمعا به مدت ۸ روز انجام شد.دراین اندازه گیری ها از دو جریان سنج مکانیکی، فلومتر و GPS استفاده شد . از جریان سنج مکانیکی مدل A۱۰۱ ، ساخت کشور انگلستان  استفاده شد. دقت اندازه گیری سرعت این دستگاه cm/s ۱ و دقت جهت آن ۵ درجه است،  این دستگاه هر ۵ دقیقه اطلاعات را ثبت می کند. فلومتر مدل Z۳۰ دستگاه بسیار ساده ای است که از یک پره، چند میله و سیم و یک نشانگر جریان تشکیل شده است. این دستگاه می تواند تا عمق ۵/۳ متر سرعت حرکت آب را اندازه گیری کند. با قرار دادن این دستگاه در جهت حرکت آب می توان سرعت حرکت آب را به دست آورد. بحث: جزر و مد عامل اساسی در حرکت جریان ای شمالی تنگه هرمز می باشد و سرعت جریان های عمقی ۳۰-۴۰ (cm/s) و سرعت جریان های سطحی cm/s ۱۱۲به دست آمد. با حذف فرکانس های روزانه و نیمه روزانه سرعت جریان های ناشی از باد و اختلاف چگالی تا عمق متوسط ۲۵ متر بین ۵/۴ – ۶/۷ (cm/s) حاصل شد. درایستگاه های مورد مطالعه اندازه سرعت جریان های باقی مانده در فصل زمستان با سرعت cm/s۵ نسبت به فصل بهار با سرعتcm/s۸ کمتراست. نتایچ: اثرات جزر و مد در جریان های مکان های جریان سنجی شده در تنگه هرمز مشهود است. با حرکت از مرکز تنگه هرمز به سمت نقاط ساحلی شمال تنگه بر سرعت جریان های جزر و مدی منطقه افزوده می شود. جریان های باقی مانده تحت تاثیر باد و اختلاف چگالی است  و از شمال تنگه هرمز  به سوی خلیج فارس حرکت می نمایند .سرعت حرکت این جریان ها در فصل زمستان نسبت به بهار کمتر است. نتایج به دست آمده با مدل لردنر و همکاران نیز مطابقت دارد که جریان ناشی از رانش میانگین ماهیانه ی باد و گرادیان چگالی را برای سطح و بستر خلیج فارس بررسی و جریان های نزدیک سواحل ایران را برای سطح ۰۵/۰ متر بر ثانیه و برای بستر حدود ۰۴/۰ ثانیه برآورد کردند.  

Keywords:

جریان سنجی , جزر و مد , جریان های ناشی از باد , اختلاف چگالی , تنگه هرمز , خلیج فارس