بررسی تاثیر کاربرد کود اوره و زهاب مزرعه نیشکر بر برخی خصوصیات خاک، عملکرد دانه و غلظت عناصر غذایی در بذر گیاه کینوا

چکیدهسابقه و هدف: یکی از راه های استفاده و بهره برداری از آب و اراضی شور استفاده از گونه های متحمل به شوری مانند گیاه کینوا است .مدیریت عناصر غذایی مانند نیتروژن در خاک های شور می تواند اثرات منفی شوری بر رشد و عملکرد گیاهان را کاهش دهد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر سطوح مختلف کود اوره در شرایط آبیاری با زه آب مزارع نیشکر بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک و دانه کینوا در طول یک فصل زراعی صورت گرفته است. مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی ۱۳۹۷ به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرکت کشت و صنعت نیشکر میرزا کوچک خان در جنوب غرب استان خوزستان اجرا گردید. در این آزمایش چهار سطح کود اوره (۰، ۷۵، ۱۵۰، ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح زهاب نیشکر شامل شاهد (آب کارون با شوری ۵/۲ دسی زیمنس بر متر) و آبیاری یک در میان (کارون – زهاب نیشکر) و آبیاری با زهاب نیشکر (با شوری ۵/۷ دسی زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. کاشت بذر به صورت جوی و پشته ای.با فاصله دو بوته ۱۰-۷ سانتی متر و فاصله خطوط ۶۵ سانتی متر با دست انجام شد. اعمال تیمارهای آبیاری در مرحله استقرار گیاهچه انجام شد. قبل از آبیاری نمونه رطوبت خاک گرفته شده و آبیاری برای رسیدن رطوبت تا حد ظرفیت زراعی انجام گردید. برای آبیاری با زهاب، از آب شور زهکش های کشت و صنعت استفاده گردید. نمونه خاک در پایان دوره کشت کینوا از عمق ۵۰-۰ سانتیمتری هر کرت آزمایشی تهیه شد. در پایان دوره رشد کینوا، دانه های کینوا هر تیمار به طور جداگانه مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد اثر متقابل کاربرد تیمارها بر میانگین شوری خاک، پتاسیم محلول خاک و غلظت نیتروژن، و پتاسیم و سدیم دانه کینوا از لحاظ آماری معنی دار بود اما اثر معنی دار بر pH و غلظت سدیم خاک، غلظت فسفر و آهن دانه کینوا مشاهده نگردید. شوری خاک درانتهای فصل زراعی کینوا نسبت به ابتدای فصل در کرت های با آبیاری کارون کاهش و در تیمارهای آبیاری یک درمیان و زهاب افزایش نشان داد. بیشترین میانگین نیتروژن دانه کینوا (۹۴/۲ درصد) از سطح ۱۵۰ کیلوگرم اوره در هکتار با آبیاری یک در میان حاصل شد که منجر به ۵۶ درصد افزایش شد. با افزایش کاربرد کود اوره در خاک، افزایش تدریجی محتوی نیتروژن کل دانه کینوا مشاهده گردید. در کلیه سطوح شوری افزایش کود اوره باعث کاهش میزان سدیم دانه کینوا شد. کود اوره توانست جذب پتاسیم را که در شرایط شور به دلیل سمیت سدیم کاهش می یابد، بهبود بخشد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که نیتروژن کافی می تواند یک راهکار فیزیولوژیکی مناسب افزایش تحمل اثرات زیان بار شوری در کینوا باشد و با توجه به طبیعت شورزیست گیاه کینوا، در مدیریت آبیاری یکدرمیان افزایش شوری خاک تا حد متوسط باعث بهبود شرایط رشد مرفولوژیک و کیفیت دانه کینوا گردید. توصیه می شود جهت استفاده بهینه از آب کارون و دستیابی به عملکرد بالا کینوا، آبیاری یکدرمیان جایگزین آبیاری کارون گردد.

Keywords:

پتاسیم , زهاب نیشکر , سدیم , کینوا , نیتروژن