تعارض ساختاری و تاثیر آن در کارکرد سپاه خوارزمشاهی

خوارزمشاهیان با خاستگاه غلامی در روند تکاملی حکومت شان به جذب عناصر نظامی، اما با خاستگاه های متفاوت دست زدند و سعی کردند آنها را به موازات هم با اعمال قدرت از بالا به پایین به خدمت بگیرند. به رغم محدود بودن نهاد سپاه در دوره حکومت منطقه ای آنها، تعارضات محدود موجود نیز به شورش های متعدد انجامید که اوج گیری و تبدیل شدن خوارزمشاهیان به قدرتی بزرگ را به تاخیر انداخت. اما طی دوره اقتدار این حکومت روند تعارضات ساختاری در این سلسله، تسریع شد. این مقاله درصدد است با بهره گیری آزاد از «نظریه تعارض» به روش تحلیلی، تاثیر تعارض ساختاری نهاد سپاه را، که از درون دچار فروپاشی شده بود، تحلیل و تبیین کند. سلطنت محمد خوارزمشاه گرفتار دوگانگی حاکمیت در نهاد دربار و تعارض چندگانه (تعارض سلسله مراتبی، ترکیب جمعیتی، مرکز و ولایت) در نهاد سپاه شده بود و نفوذ فزاینده و قبضه تمامیت خواهانه قدرت توسط ترکان قنقلی تحت حمایت ملکه مادر، دولت خوارزمشاهی را در ورطه انحطاط و فروپاشی قرار داده بود. عدم طراحی تاکتیک های جنگی مناسب، عدم مقاومت منسجم و پایدار در برابر مغولان، و متواری شدن سلطان پیش از رویارویی با وجود دارا بودن چند صد هزار سپاهی، نمودهای عینی این تعارض ساختاری بود.

Keywords:

تاثیر تعارض ساختاری نهاد سپاه را , که از درون دچار فروپاشی شده بود , ترکیب جمعیتی , عدم مقاومت منسجم و پایدار در برابر مغولان , نمودهای عینی این تعارض ساختاری بود