ارزیابی تاثیر ساختار کالبدی بر الگوی جریان باد در محیط شهری نمونه موردی: محله سیاه پوشان و گذر شاهی در محله قلعه دزفول

سابقه و هدف: شهرهای امروز به دلیل گستردگی بیش از حد با مشکلاتی مانند گرمای ناشی از تراکم شهری که باعث ایجاد جزیره ­های گرمایی و نیز مسئله ­های محیط زیستی می ­شود، رو به رو هستند که در بعضی از نقاط زندگی را با مشکل مواجه می ­کند. جریان باد در محیط شهری عامل مهم و تاثیرگذار روی تبادل گرما، رطوبت، انتقال ذرات و نیز تهویه محیط شهری است. .بررسی ­ها نشان می­ دهد عامل­ های کالبدی چون تغییر محصوریت، تغییر ارتفاع ساختمان­ ها و جهت گیری متفاوت گذرها در بافت شهری برروی سرعت و جهت جریان باد تاثیرگذار است. هدف از این مقاله تحلیل داده­ های اقلیمی مربوط به جریان باد در دو محدوده ­ی شهری دزفول و بررسی تاثیر محصوریت معابر بر جریان باد است. مواد و روش­ها: جهت انجام مطالعات، دو محدوده­ ی سیاه پوشان و گذر شاهی به دلیل وجود عامل­ های کالبدی مشابه و متفاوت نسبت به یکدیگر جهت تحلیل شرایط فیزیکی از طریق مقایسه داده ­های اقلیمی در محدوده ­ی بافت تاریخی دزفول انتخاب گردیدند. جهت انجام این پژوهش داده­ های شدت جریان باد و دمای محیط هر دو محدوده در پنج بازه زمانی ۱۱-۹ صبح، ۱-۱۱ قبل از ظهر، ۴-۲ظهر، ۶-۴ بعد از ظهر و ۸-۶ عصر و در دو فصل زمستان و تابستان برداشت شده اند. سپس محصوریت نقاط برداشت شده محاسبه گردید و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی رابطه ی بین محصوریت و سرعت جریان باد بدست آمد. نتایج و بحث: نتایج به ­دست آمده نشان داد که سرعت جریان باد در گذرهایی با جهت گیری جنوب غربی _شمال شرقی به نسب دیگر جهت گیری­ ها بیشتر است. همچنین بررسی­ ها نشان می­ دهد که می ­توان با افزایش میزان مشخص محصوریت میزان سرعت جریان باد را به اندازه­ ی مشخصی افزایش داد که در گذر شاهی نتایج به ­دست آمده از نمودارهای رگرسیون در فصل زمستان نشان می ­دهد که محصوریت مقطع ها و سرعت باد دارای رابطه­ ی مستقیم هستند و با ۱.۵ تا ۳ برابر شدن محصوریت کمینه (۰.۳۵)، به سرعت اولیه جریان باد ۳۱تا ۱۲۱ درصد اضافه می­ شود. نتایج به دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در محدوده سیاه پوشان نشان می­ دهد که با ۲ تا ۶ برابر کردن محصوریت ۱.۱ تا ۱.۸ برابر بر سرعت جریان باد اضافه می ­شود. همچنین در فصل تابستان نتایج به ­دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در گذر شاهی نشان می­ دهد که محصوریت گذرها و سرعت جریان باد دارای رابطه ­ی مستقیم هستند و با ۱.۵ تا ۳ برابر شدن حداقل محصوریت (۰.۳۵)، ۱۰ تا ۴۰ درصد به سرعت اولیه جریان باد اضافه می شود. در محدوده سیاه پوشان نیز محصوریت گذرها و باد دارای رابطه ­ی مستقیم هستند. همچنین بررسی این رابطه ­ها نشان  می دهد با افزایش ۲ تا ۶ برابری محصوریت سرعت جریان باد به ترتیب ۱.۰۳ تا ۱.۲۰ برابر افزایش پیدا می­ کند. نتیجه ­گیری:  افزایش سرعت باد باعث می ­شود تهویه در محیط شهری بهتر صورت بگیرد از طرف دیگر افزایش محصوریت باعث افزایش سرعت جریان باد می­ گردد. ساختمان­ های یکدست و نیز محصوریت منظم به گونه ­ای که دارای کمترین تغییرات باشد باعث می­ شود سرعت جریان باد افزایش پیدا کند و همچنین دچار تلاطم و اشقتگی کمتری گردد. بنابراین می ­توان با افزابش محصوریت و نیز ساخت ساختمان­ های منظم و یکدست در نهایت باعث تهویه بهتر محیط شهری شد.

Keywords:

تهویه محیط شهری , جریان باد , محصوریت , چهت گذر