ارزیابی اثربخشی برنامه های کنترل آلودگی هوا در تهران با استفاده از تجزیه و تحلیل روند کیفیت هوا

سابقه و هدف: رشد جمعیت، ترافیک و گسترش صنعتی سبب ایجاد آلودگی هوا در کلانشهرها مانند تهران  شده است. با توجه به این واقعیت که آلودگی هوا می تواند صدمه جدی به سلامت شهروندان وارد آورد، مطالعات مختلفی در سطوح ملی و بین المللی انجام گرفته است. بدون شک یکی از مهمترین راه های کاهش آلودگی محیطی، استفاده از برنامه های کنترلی و اقدام ­های کاهشی است. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثربخشی برخی طرح ها و برنامه های کاهش آلودگی هوا در کلان شهر تهران انجام شده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی تغییرپذیری­ های سالانه آلاینده های هوا (CO، PM۱۰، O۳، SOX، NO۲، NO) ، غلظت این پارامترها از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ در تهران مورد بررسی قرار گرفت و از تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام (نرم افزار SAS) برای ارزیابی رابطه بین آلودگی هوا، تعداد وسیله ­های نقلیه و مصرف سوخت در تهران استفاده شد. نتایج و بحث: از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲، غلظت سالانه منوکسید کربن کاهش یافته است. بیشترین غلظت این آلاینده در سال ۲۰۰۶ در حدود ۵ میلی گرم بر لیتر و کمترین مقدار آن در سال ۲۰۱۱ در حدود ۲ میلی گرم بر لیتر بود. در طول همان دوره، روند سالانه ذرات معلق از ۱۰۰ تا ۱۴۰ میکروگرم بر متر مکعب افزایش و در این سال ها، روند سالانه تغییر غلظت ازن از ۰.۰۳ میلی گرم در لیتر به ۰.۰۲ میلی گرم در لیتر کاهش یافت. در همین زمان غلظت سالانه دی اکسید گوگرد از ۰.۰۵۵به ۰.۰۳ میلی گرم در لیتر کاهش و روند نیتروژن دی اکسید نیتروژن و غلظت منوکسید نیتروژن در طول سال های ۱۳۹۰-۱۳۸۴ از ۱۰.۰۷ به ۰.۲ میلی گرم در لیتر و از ۰.۰۵. به ۰.۰۱ میلی گرم در لیتر کاهش یافت. نتیجه­ گیری: نتایج نشان می دهد که روند تغییر غلظت سالانه آلاینده­ ها در سال­های۱۳۹۰-۱۳۸۴ برای همه­ ی آلاینده­ ها به غیر از ذرات معلق کاهشی است و حذف وسیله ­های نقلیه فرسوده، استفاده از وسیله­ های نقلیه هیبریدی و افزایش مصرف خودروهای گاز سوز نقش مهمی در کاهش آلودگی هوای تهران دارد. همچنین با توجه به نتایج تجزیه همبستگی و معنی­ دار بودن اثر خروج خودروهای فرسوده بر آلاینده­ های اتمسفری، تاثیر اجرای این سیاست در کاهش آلاینده­ ها موثر بوده است. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام در طول سال های۱۳۹۰-۱۳۸۴ نشان می­ دهد که خروج خودروهای فرسوده و جایگزینی با سواری دوگانه سوز بیشترین اثر را در کاهش انتشار گاز منوکسید کربن در سطح شهر تهران داشته است.

ارزیابی اثربخشی برنامه های کنترل آلودگی هوا در تهران با استفاده از تجزیه و تحلیل روند کیفیت هوا Keywords:

آلودگی هوا , تحلیل روند , کنترل آلودگی هوا , همبستگی پیرسون , رگرسیون گام به گام