رویکردی تطبیقی به مسئولیت طرفین دام گستری (مامور پلیس- متهم) در حقوق کیفری ایران و آمریکا

کشف بعضی از جرایم، مانند جرایم بدون بزهدیده و کسب ادله به منظور اثبات محکومیت مرتکبان آنها، اغلب برای پلیس با دشواری و مشکلاتی همراه است. ماموران پلیس برای تامین اهداف خود، گاهی اوقات از روش هایی استفاده می کنند که در آنها خود، پدید آورنده فعل مجرمانه و همین طور شاهد آن هستند تا با توجه به ادله به دست آمده در لحظه ارتکاب جرم، موجبات تعقیب محکومیت فرد را فراهم آورند. اما این گونه عملیات موسوم به عملیات محیلانه، که در آنها پلیس با توسل به اقدامات کنشی و محرک اقدام به تحریک فرد مورد نظر می کند، اثری زیانبار نیز دارد؛ چرا که ممکن است تحریکات وارد شده با تنزل از استانداردهای مقرر، موجب ارتکاب جرم توسط یک شهروند عادی گردیده و دام گستری محقق شود. آنچه در این مقاله مد نظر است، ابهام و چالش پیرامون مسئولیت متهم و مامور پلیس می باشد. دادگاه های آمریکا با به رسمیت شناختن دفاع دام گستری، اقدام به مرزبندی عملیات محیلانه کرده اند و قائل به تبرئه متهم به دام افتاده هستند اما در دادگاه های ایران رویه ثابتی در این زمینه وجود ندارد. حقوقدانان کیفری ایران برای تبرئه متهم قائل به نظریه اجبار معنوی هستند که این نظریه قابل خدشه به نظر می رسد. همچنین در خصوص تبرئه ماموری که با تحریک خود در مظان اتهام معاونت در جرایم ارتکابی قرار دارد، دلایلی از قبیل امر آمر قانونی، فقدان قصد ارتکاب جرم و وجود انگیزه شرافتمندانه مطرح شده است که مبانی این استدلال ها قابل بحث است.