ارزیابی سناریونگاری مشارکتی در آینده پژوهی محیط زیست منطقه ۱ شهر تهران

امروزه مسائل محیط زیستی به قدری دامنه پیدا کرده است که قلمرو آن ها دیگر به مسائل فنی ختم نمی­شود؛ به­­گونه­ای که مسائل زیست محیطی به­طور کلی مفهوم اجتماعی دارند. مشارکت شهروندی و سناریونگاری مشارکتی با پیروی از نظریه کنش ارتباطی هابرماس، یکی از رویکردهای جدید برنامه ریزی راهبردی به­شمار می­رود. نقش فعال شهروندان در ترسیم آینده محیط زندگی خود و اقدام اجتماعی درخصوص کاهش تهدیدات آتی محیط زیستی، با رفتارهای حفاظتی محیط زیست شهری، ازجمله رویکردهای جدید در مشارکت شهروندی است. هدف اصلی نوشتار پیش رو ارزیابی سناریونگاری مشارکتی با رویکردی میان رشته ای در آینده پژوهی محیط زیست شهری است. روش نمونه­گیری در پژوهش حاضر به­شیوه سهمیه­ای و نظام­مند بوده که با توجه به روش پژوهش ترکیبی و چندمرحله ای­بودن پرسش­نامه تعداد هشتاد نفر برای جامعه نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزارهای میک­مک و اس.­پی.­اس.­اس. استفاده شده و برای سناریونگاری از روش شبکه تجارت جهانی و به­منظور بررسی میزان مشارکت از آزمون لون و تی بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که محیط زیست منطقه مورد مطالعه تحت تاثیر دو محور اصلی «مدیریت بهینه فضای شهری» و «مشارکت شهروندان» است که درنتیجه آن، چهار سناریو تدوین شد؛ همچنین نتایج دیگر نشان می­دهد که سطح معنی­داری برای سه شاخص آگاهی شهروندی، رفتار محیط زیستی و مسئولیت پذیری شهروندی در بین دو گروه پژوهش کمتر از ۰۵/۰ است که این نشان می­دهد سناریونگاری مشارکتی به مثابه روشی کاربردی به­منظور برنامه­ریزی محیط زیست منطقه ۱ شهر تهران از کارآیی لازم برخوردار بوده و می­توان از این رویکرد برای مدیریت مسائل محیط زیستی در مراکز تصمیم­گیری و سیاست گذاری شهری بهره جست.

Keywords:

سناریونگاری , مشارکت , محیط زیست , آینده پژوهی , شهر تهران