ارزیابی و مقایسه طراحی فراگیر دسترسی در محیط های مسکونی شهرهای گذشته و معاصر ایران

در اندیشه های اسلامی، بر تامین عدالت و رعایت حقوق تمام افراد جامعه تاکید شده است و همه افراد در هر سن، هر نژادی، هر قومی، و با هر اندازه توانایی باید بتوانند به طور عادلانه در اجتماع حضور پیدا کنند و بر هیچ قشری تبعیض و محرومیت روا نیست؛ ولی از آنجایی که بخشی از نیروهای فعال جامعه، محدودیت جسمی حرکتی دارند، طراحی فضاهای شهری که افراد از این طریق خود را وارد زندگی اجتماعی میکنند و در ارتباط با دیگران قرار میگیرند، اهمیت بسیار ویژه ای دارد.هدف این نوشتار، بیان اصول و مبانی طراحی فراگیر در محیطهای شهری و مسکونی است که، بنیان این تفکرات را م یتوان در مبانی و اندیشه های اسلامی جستجو کرد. در شهرهای گذشته ایران،نمونه های طراحی فراگیر را، که برگرفته از تفکر اسلامی است می توان در محیط های شهری مشاهده کرد، که به طور مثال میتوان از پیرنشین ها و سکوهای نشیمن نام برد که پیرنشین ها، در ورودی فضاهای مسکونی، فضای استراحتگاهی برای افراد مسن و سالخورده افراد حامل بار سنگین، و موارد مشابه آن هستند. اما در شهرهای امروزی ایران،رعایت نکردن اصول طراحی شهری با ورود عنصر خیابان به زندگی شهری گسترش یافت و از زمانی که معابر پذیرای ورود اتومبیلها شد، عابر پیاده که عمده ترین حرکت کننده در سطح معابر بود، اهمیت خود را از دست داد. در این نوشتار با ذکر نمونه ها و مصادیق، به مقایسه فراگیر محیطهای مسکونی در شهرهای گذشته و جدید پرداخته میشود و در این باره به منظور بررسی وضع موجود دسترسی ها در محیط مسکونی معاصر، روش تحقیق میدانی استفاده میشود. در این تحقیق با شیوه نمونه گیری خوشه ای، پرسش نامه هایی در بین ساکنان محله نارمک شهر تهران توزیع شد و مشکلات، محدودیت ها و خواسته های افراد ازطریق تجزیه وتحلیل پرسش نامه ها، برداشت های محلی، و مشاهده وضع موجود شناسایی گردید. تحلیل یافته ها، مشکلات، و نارسای یهای عمده دسترسی ها ازقبیل فقدان ایمنی و راحتی که به کاهش فعالیتهای اجتماعی و فیزیکی منجر میشود را نشان می دهد.در انتها بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، را ه حل هایی به منظور فراگیر کردن فضاها برای حرکت آزاد و مستقل و تامین عدالت در دسترسی که عاملی برای دستیابی به استقلال فردی و حقوق اجتماعی افراد است، بیان می شود

Keywords:

جنسیت , تعامل جنسیت و فضا , فضای شهری , بازنمایی جنسیت , طراحی شهری