کاربرد مدل های تصمیم گیری چندمعیاره در سنجش درجه توسعه یافتگی سکونتگاه ها (مطالعه موردی: شهرستان های استان تهران)

رشد ناموزون محدوده­های شهری و منطقه­ای از مشخصه­های بارز کشورهای جهان سوم محسوب می­گردد. مطالعه حاضر به بررسی کاربرد مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاره در سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان­های استان تهران با استفاده از نماگر­های مختلف می­پردازد. مهم­ترین اهداف تحقیق، شناخت میزان نابرابری شهرستان­های استان و ارائه راهکارهایی برای کاهش نابرابری در سطح منطقه­ای می­باشد. بدیهی است انجام چنین تحقیقی می­تواند وضعیت مناطق مرکزی و حاشیه­ای از نظر تمرکز خدمات را نشان داده و روند منطقی برنامه­ریزی در سطح استان را به نمایش بگذارد. روش پژوهش به صورت روش توصیفی- تحلیلی می­باشد، به طوری که با استفاده از ۳۵ نماگر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و زیربنایی به تحلیل این نابرابری پرداخته شده است. در این راستا ابتدا با استفاده از مدل ANP، وزن هر یک از نماگر­ها و متغیرها تعیین گردید و سپس با استفاده از مدل TOPSIS، VIKOR، SAR و روش ترکیبی به رتبه­بندی میزان توسعه یافتگی هر یک از شهرستان­های استان اقدام گردیده است. نتایج گویای عدم تعادل­های منطقه­ای در سطح استان تهران است، به گونه­ای که تمرکز بالای امکانات در شهرستان­های تهران و شمیرانات، و فقدان خدمات کافی در سایر شهرستان­های استان به وضوح قابل مشاهده است. شهرستان شمیرانات با ضریب برخورداری ۶۱۵۵/۰ به عنوان برخوردارترین شهرستان استان و شهرستان ملارد نیز با ضریب برخورداری ۷۳۹/۰ محروم­ترین شهرستان استان می­باشد و این نشان دهنده شکاف بالای اقتصاد منطقه­ای در سطح استان می­باشد.

Keywords:

توسعه یافتگی , مدل های TOPSIS , VIKOR و SAR , نابرابری منطقه ای , تهران