مصطفی عالی افندی و حکیم عمر خیام

 «مکتب خیام» در رباعی، از آغاز بالندگی تا امروز، گستره ای به طول ده قرن و حوزه نفوذی به اندازه همه سرزمین های پارسی گوی، از شبه قاره هند تا اقصای آناتولی داشته است. فهرست دوستداران، همراهان و پیروان خیام در رباعی فارسی، نمایه ای پربرگ و بلندبالاست. یکی از ایشان که در منابع فارسی کمتر درباره اش سخنی رفته است، مصطفی عالی افندی (د. ۱۰۰۸ ق)، شاعر، منشی و تاریخ نگار نامدار عثمانی در دوره حکومت سلطان سلیم و سلطان مراد است که به سه زبان ترکی، فارسی و عربی شعر می گفت و «عالی» تخلص می کرد. وی در سال ۱۰۰۳ هجری دفتری از رباعیات فارسی را به اقتفای رباعیات خیام به همراه دیباچه ای مفصل در شرح حال خود و حکیم عمر خیام ترتیب داد. این دفتر، با نام های «بدیع الرقوم»، «ربیع المنظوم» و «ربیع المرسوم» شناخته می شود. در نوشته حاضر، به معرفی و بررسی این دفتر اشعار پرداخته ام.    

Keywords:

رباعی , عمر خیام نیشابوری , مصطفی عالی افندی , ربیع المرسوم , بدیع الرقوم , ربیع المنظوم