شیوه اصلاح بینش ها از نگاه ابن عباس (مروری بر روایات اخلاقی او در منابع متقدم)

از دوران های بسیار مهم در تاریخ اندیشه اخلاقی جهان اسلام، عصر صحابه پیامبر اکرم (ص) است؛ زمانی که یاران آن حضرت فرصت یافتند آموخته های خویش از ایشان را در زمینه های گوناگون اخلاقی، اعتقادی و فقهی ترویج دهند. با این حال، مطالعات اندکی برای شناخت آراء اندیشمندان این دوره  خاصه تفکرات اخلاقی ایشان انجام گرفته و بیش تر به صحابه هم چون انتقال دهنده محض سنت پیامبر اکرم (ص) نگریسته شده است. در این مطالعه هدف آن است که با نگرشی انتقادی به این رویکرد فراگیر، اندیشه اخلاقی عبدالله بن عباس (د ۶۸ق) بازشناسی شود؛ مفسری از نسل صغار صحابه که کم تر به جایگاه وی هم چون یک معلم اخلاق یا به تاثیر احتمالی اندیشه های اخلاقی وی بر بینش و فرهنگ مسلمانان در ادوار متاخر توجه نشان داده اند. اکنون در گام نخست برای مطالعه اندیشه اخلاقی ابن عباس، روایات اخلاقی او را در کهن ترین منابع حدیثی بازمی خوانیم و بخشی از نگرش های اخلاقی او را مرور می کنیم؛ نگرش هایی که درباره بهینه سازی ذهن و اصلاح بینش ها داشته، در پرسش های اخلاقی تابعین از او، پرسش ها و نقل های خود او از پیامبر (ص)، و در آراء تفسیری او بازتابیده و یک بعد مهم از ابعاد منظومه فکری ابن عباس را شکل داده است.

Keywords:

ابن عباس , روایات اخلاقی , مکاتب اخلاق اسلامی , تاریخ فلسفه آموزش و پرورش , تاریخ اندیشه اخلاقی