مطالعه ریخت شناسی گرده در گونه های ایرانی جنس Delphinium L.

تباره Delphinieae در زیر تیره Ranunculoideae تقریبا دارای ۷۰۰ گونه است. Delphinium یکی از جنس های تباره Delphinieae است که در ایران دارای دو زیر جنس می باشد. اختلاف زیر جنس ها در دوره رویشی و شکل دانه می باشد. در زیر جنس Olighophyllon گیاهان دروه رویشی چندساله و در زیر جنس Delphinium گیاهان یکساله هستند. در این مطالعه، دانه گرده ۲۷ گونه از جنس Delphinim مورد بررسی میکروسکوپ الکترونی نگاره قرار گرفت. شکل کلی دانه های گرده به سه گروه کروی، بیضوی و تقریبا بیضوی گروه بندی شد و تزئینات سطح دانه گرده در این جنس به صورت میکرواکینت، میکرواکینت- سوراخ دار و مشبک مشاهده گردید. آنالیز تجزیه خوشه ای با نرم افزار SPSS انجام شد. همچنین آنالیز PCA انجام گرفت و متغیر ترین صفات مشخص شدند . نتایج نشان داد مولفه اول شامل صفات نسبت P/E، اندازه طول محور قطبی و اندازه طول شیار و مولفه دوم شامل صفات اندازه قطر محور استوایی و اندازه مزوکولپیوم می باشند که بیشترین نقش را در بررسی شباهتها و تفاوت های تاکسون ها داشته اند. مطالعات دانه گرده جنس Delphinium در این پژوهش نشان می دهد که گونه های نزدیک به هم از نظر ریخت شناسی، دارای صفات گرده شناسی کاملا مشابه نمی باشند، در حقیقت مطالعات گرده شناسی قادر به گروه بندی و تیپ بندی گونه های مورد مطالعه نیست. فنوگرام گرده شناسی این تحقیق اطلاعات مفیدی برای مشخص کردن جایگاه و وضعیت گونه های D. elbursense، D. saniculifolium، D. aquilegifolium و برخی از گونه های دیگر فراهم می کند.

Keywords:

Delphinium , میکروسکوپ الکترونی , تجزیه خوشه ای , آنالیز PCA