سازمانواره اصول فقه

"اینک می توان به طور کوتاه در تعریف اصول فقه گفت: «اصول فقه علم اجتهادی است به عناصر آلی و استنباطی و تعمیم پذیر، به گونه ای که فقیه می تواند با به کار بردن آن عناصر و تطبیق آنها بر موارد خاص، احکام و امور فقهی را بر پایه ادله اربعه استنباط نماید». از بحث های صحیح و اعم و مشتق و اصل های لفظی و بنائات و سیرات عقلائی تا اوامر و نواهی و مباحث عام و خاص، مطلق و مقید، مجمل و مبین، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، مفسر و ماول، حاکم و محکوم، وارد و مورود و همچنین تا بحث هایی که وجود ادله فقهی و شروط و حدود آنها و امکان یا عدم امکان کاشفیت آنها و درجه و یا گستره کاشفیت آنها را می پژوهند و می سنجند، همگی در رده کاشف ها و اکتشاف های غیر شرطی قرار می گیرند. استدلال فقهی با نظر داشت هر دو مرحله اجتهادی و فقاهتی به طور کامل به بار می نشیند و مسائل فقه را در هر موقعیت مورد بحث قرار می دهد تا نتائج حاصله بتوانند علاوه بر فراهم آوردن پشتوانه برای انظار فتوائی، برای انظار علمی صرف که بالفعل جنبه فتوائی نیافته اند نیز پشتوانه تحقیقی فراهم سازند، و از این طریق فضای آنها را گسترش بخشند. و بدین جهت دیگر موردی برای جریان ادله فقاهتی نمی ماند؛ اما اگر مکلفین نتوانستند از طریق دلیل اجتهادی به حکم شرعی برسند و جهل آنها نسبت به احکام از میان نرفت و به نوعی علم از راه ادله تبدیل نشد، در این صورت نوبت به ادله فقاهتی می رسد که همان اصل های عملی چهارگانه اند."

Keywords:

فقهی , اصول فقه , استنباط , حجیت , رده , منجزیت , استنباط فقهی , ملازمه , مبانی , احکام