کاربرد محصولات سنجش از دور در شناسایی نواحی بحرانی ناشی از دماهای فرین ماهانه در ایران

پاسخ به این سوال که در شرایط فرین دمایی ایران، به طور دقیق، نواحی بسیارگرم و  بسیار سرد چه مناطقیهستند، به دلیل نبود و عدم توزیع یکنواخت ایستگاه­های اندازه­گیری دما کار دشواری است. امروزه داده­های ماهواره­ای به دلیل وضوح مکانی بالا و پوشش تمامی مناطق، می­توانند مکمل پژوهش­های قبل باشند. هدف اصلی این پژوهش تعیین نواحی فرین دمایی ایران در بازه زمانی ماهانه می باشد. مقادیر استاندارد شده­ی داده­های میانگین دمای ماهانه ۸۱ ایستگاه سینوپتیک ایران، در دوره آماری ۱۹۸۶تا ۲۰۱۴ نشان می­دهند که ژانویه ۲۰۰۸ و ژوئیه ۲۰۱۰ تعداد زیادی از ایستگاه­ها در گستره­ی ایران دارای ناهنجاری شدید دمایی بوده­اند. به منظور تعیین نواحی فرین دمایی، محصولات سطح دوم دمای ماهانه سطح زمین سنجنده مودیس ماهواره ترا، مورد استفاده قرار داده شده اند. جهت طبقه­بندی نواحی، از تحلیل خوشه­ای وارد استفاده گردید.  با برش دندروگرام در مرحله­ی اول و راستی آزمایی آن با آزمون تحلیل واریانس، ۱۳ ناحیه مجزا برای ژوئیه ۲۰۱۰ و ۶ ناحیه برای ژانویه ۲۰۰۸ مشخص گردید. طی ژوئیه ۲۰۱۰، بیابان لوت به عنوان داغ ترین و سواحل جنوبی دریای خزر به عنوان خنک­ترین منطقه، و طی ژانویه ۲۰۰۸ شمال غرب ایران سردترین و بیابان لوت و سواحل دریای عمان مطبوع­ترین مناطق ایران به لحاظ دمایی شناخته شدند. با توجه به نبود ایستگاه سینوپتیک در بیابان لوت و مشخص نشدن آن به عنوان یک پهنه مجزا در مطالعات قبل، ارزش داده های سنجش از دور در تهیه نقشه­ی دمایی بارز گردید. همچنین داده­های سنجنده مودیس نقش ناهمواری­ها را در نقشه دما به خوبی نشان می­دهد. بنابراین با در دسترس بودن داده های ماهواره ای، نقشه دمایی که توان نمایش اثر ناهمواری ها را نداشته باشد، ارزش چندانی ندارند.

Keywords:

دماهای فرین , ناحیه بندی دمایی , محصولات سنجش از دور , وقایع حدی , ایران