بررسی تاثیر سناریوهای آبیاری بر تغییرات مکانی- زمانی بهره وری مصرف آب سویا با استفاده از مدل AquaCrop

این مطالعه برای بررسی تغییرات زمانی و مکانی بهره وری مصرف آب سویا، تحت سناریوهای مختلف آبیاری به عنوان شاخص مهمی برای پتانسیل یابی مناطق مستعد کشت این محصول در اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی گاوشان – رودخانه رازآور - استان های کرمانشاه و کردستان انجام شد. برای این منظور، از نرم افزاری مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (برای نمایش و تحلیل داده های مکانی) با ابزار Reference Weather از سیستم پایش رشد گیاه CGMS (برای میانیابی داده های هواشناسی) و نسخه پلاگین نرم افزار AquaCrop (برای شبیه سازی رشد گیاه)، به صورت ترکیبی استفاده شد. ناحیه مطالعاتی با توجه به شرایط خاک و هواشناسی به ۹۴ واحد همگن تقسیم شد. با کاربرد داده های روزانه هواشناسی (۱۹۸۸-۲۰۱۵) در رابطه پنمن مانتیث فائو، مقادیر روزانه تبخیر و تعرق پتانسیل در نواحی همگن مختلف محاسبه شد. مدل  AquaCropبرای همه نواحی همگن، با کاربرد فایل گیاهی سویا (واسنجی شده برای منطقه کرمانشاه) تحت ۳ سناریو آبیاری (۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد نیاز آبیاری پتانسیل) برای ۲۸ سال اجرا شد. برای این شبیه سازی ها ۷۸۹۶ فایل پروژه تهیه و با نسخه پلاگین AquaCrop اجرا شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه و تبخیر و تعرق فصلی و درنتیجه، بهره وری مصرف آب سویا از سناریوهای کم آبیاری متاثر بود و تغییرات زمانی و مکانی داشت. این تغییرات با افزایش شدت تنش آبی (به جز تغییرات زمانی تبخیر و تعرق فصلی) در سناریوهای آبیاری افزایش یافت. به طور کلی، میانگین بهره وری مصرف آب سویا در دشت میان دربند، بیشتر از دشت بیله وار بود. با توجه به مقادیر بهره وری مصرف آب شبیه سازی شده، در دشت بیله وار، نواحی آبیاری B۱ و B۴ و در دشت میان دربند، نواحی آبیاری D۴ و D۹ از دیدگاه عامل آب، که کلیدی ترین عامل تولید در اقلیم خشک و نیمه خشک ایران است، بیشتر مستعد کشت سویاست.

Keywords:

پایداری اکوسیستم , دانه های روغنی , شبکه آبیاری گاوشان , مدل AquaCrop , CGMS