بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور ۴۴. بودجه نهادهای دینی تبلیغی و بخش فرهنگ و هنر (ملاحظاتی پیرامون فصل کمک های بلاعوض)

با وجود اینکه اعتبارات دستگاه های فرهنگی ذیل فصل دین و مذهب با رشد همراه بوده است لکن سهم امور فرهنگ از سرجمع امور دهگانه و منابع بودجه عمومی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کاهش یافته است. نکته مهم دیگر اینکه طی سال های اخیر میانگین تخصیص دستگاه های فرهنگی از ۸۵ درصد به کمتر از ۷۰ درصد تقلیل یافته و این بدان معناست که افزایش اعتبارات دستگاه های فرهنگی در عمل تنها ذیل فصل حقوق و دستمزد محقق شده است. در راستای تحقق عدالت آموزشی منطبق بر منویات مقام معظم رهبری و تاکیدات اصل سی ام قانون اساسی و ازآنجاکه حوزه های علمیه کشور، ماهیتا رسالت آموزشی و تربیتی در عرصه های دینی دارند و همانند دانشگاه ها، نهاد تعلیم و تربیت به حساب می آیند و از سوی دیگر وفق حکم مندرج در مفاد ماده (۵۹) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) مصوب ۱۳۹۳، خصوصا بند «ب» که به برخورداری حوزه های علمیه و مراکز خدمات حوزه های علمیه از تسهیلات، مزایا و امکاناتی تاکید دارد که برای مراکز آموزشی و پژوهشی تعیین شده و نیز مبتنی بر بند «الف» ماده مزبور که دولت را مکلف نموده تا برنامه احداث مراکز و مدارس علمیه را در قوانین بودجه سنواتی ذیل فصل آموزش درج و اعتبارات مربوطه را پیش بینی نماید؛ لذا مقتضی است اعتبارات آموزشی و پژوهشی حوزه های علمیه و برخی دستگاه های دینی- تبلیغی با ماهیت تعلیمی و تربیتی، از امور فرهنگ به امور آموزش و پژوهش (به عنوان فصل جدید به نام فصل آموزش های حوزوی) انتقال یابد. ضمن اینکه با توجه به حکم ماده (۱۲۲) قانون برنامه ششم توسعه، قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)، جزیی از قانون برنامه است؛ لذا درج برنامه احداث مدارس علمیه ذیل فصلی به جز فصل آموزش در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، به جهت مغایرت با قانون برنامه، نیاز به رای دوسوم نمایندگان دارد. با توجه به اینکه در قانون برنامه ششم توسعه بر امور دینی و تبلیغی مانند احیای موقوفات و پاسداشت امامزادگان، بیمه فعالان فرهنگی، احداث و احیای مساجد و نیز در سیاست های برنامه ششم توسعه و بیانیه گام دوم بر ترویج و گسترش فرهنگ کتابخوانی تاکید شده لذا انتظار می رود لایحه بودجه انطباق بیشتری با مفاد اسناد بالادستی داشته باشد و برمبنای احکام تعیین شده در این اسناد اصلاح جدی در جهت تدوین برنامه های جدید و بازتعریف برنامه های سابق دستگاه ها صورت پذیرد. از این منظر با بررسی برنامه های ذیل دستگاه های دینی - تبلیغی و فرهنگی طی یک دهه گذشته شاهد آن هستیم که تحول جدی در شرح فعالیت های آنها رخ نداده است. برخی دستگاه های دینی- تبلیغی که اهداف، وظایف و فعالیت آنها طبق قانون در سطح بین الملل تعریف شده، محروم از سهمیه بودجه ارزی (و یا معادل ریالی آن همانند وزارت امور خارجه) بوده و نوسانات و تبدیل نرخ ارز از محل بودجه هزینه ای در بازار آزاد، با هدف تامین هزینه های خارج کشور، این دستگاه ها را با مشکل جدی روبه رو ساخته است. پیشنهاد می شود برای این ارگان ها در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پیش بینی سهمیه ارزی (و یا معادل ریالی آن همانند ردیف وزارت امور خارجه-هزینه های خارج از کشور) به عمل آید. بخش قابل توجه منابع مالی و اعتبارات نهاد کتابخانه های عمومی کشور، هزینه های ضروری و اجتناب ناپذیر و عمدتا ماهیت پرسنلی شامل حقوق و مزایا و نگهداشت کتابخانه عمومی در سراسر کشور است که از محل اجرای ماده (۶) قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی و تبصره ذیل آن تامین می شود. این در حالی است که اعتبار اختصاص یافته از منابع عمومی، تنها ۲۵ درصد از هزینه های جاری و فعالیت های نهاد را پوشش می دهد. گفتنی است وجود این شرایط از یکسو و سهم نیم درصد منابع ناشی از اجرای ماده قانونی مزبور از شهرداری های سراسر کشور که در حال حاضر با محدودیت منابع و تحدید کننده اقتصادی که با شیوع کرونا نیز مضاعف شده از سوی دیگر، موجب کاهش شدید منابع مالی و اعتباری این نهاد شده است. با این وجود اعتبار پیش بینی شده برای نهاد کتابخانه های عمومی کشور در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پاسخگوی بخش بسیار ناچیزی از حقوق و مزایای کارکنان این نهاد است. پیش بینی می شود با ادامه این روند برخی کتابخانه های عمومی کشور به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآیند.

Keywords:

دین و مذهب , فرهنگ و هنر , لایحه بودجه ۱۴۰۰ , نهادهای دینی و تبلیغی