احادیث نبوی و کارکردهای آن در نهج البلاغه

هر متن ادبی، برآمده از ساختار متن قبلی و برآیند تعامل و وابستگی در دو ساحت ساختاری و معنایی و معرقی از نقل قول ها به شمار می رود، نهج البلاغه به اعتبار یک متن، حاوی بینامتنی قرآنی، احادیث نبوی و اشعار عرب است. ازآنجاکه بینامتنی به سه گونه اجترار، امتصاص و حوار تقسیم می شود، برای پاسخ به این پرسش که بینامتنی احادیث نبوی در نهج البلاغه از کدام نوع است، در این مقاله ابتدا کلام رسول خدا۲ و یادکردهای سیره او از نهج البلاغه استخراج شده و نوع بینامتنی آن ها مشخص شده است و سپس کارکردهای احادیث رسول خدا۲ مورد بررسی قرار گرفته است . آنجا که حضرت همگان را با بیان «واستنوا بسنته فانها اهدی السنن» به پیروی از سنت رسول خدا۲ دعوت می کنند، کارکرد ترویجی ظهور می کند؛ و زمانی که فرمان پیامبر ۲ در جمله «غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود» را تابع اوضاع ویژه دوران پیامبر۲ معرفی می کند، ما را به اسباب الحدیث برای فهم احادیث توجه می دهد؛ و آنگاه که برای فهم فتنه در آیه اول سوره عنکبوت به کلام پیامبر۲ اسناد می کند، ما را به کارکرد تفسیری رهنمون می کند و رجم زانی توسط رسول خدا۲ و سپس نماز خواندن بر جسد او را پایه احتجاج خود در برابر خوارج قرار می دهد تا کار کرد احتجاجی روایت را نشان دهد. بدین ترتیب نگارنده نشان داده است آوردن سخن و سیره رسول خدا۲ در نهج البلاغه، کارکردهای ترویجی ، فقه الحدیثی ، تفسیری ، جدلی و استدلالی و اقناعی دارد.

Keywords:

امیرالمومنین , رسول خدا , نهج البلاغه , روابط بینامتنی , حدیث نبوی , کارکرد