فرصت نهادی یا فرصت تصوری؟ معرفی و بررسی انتقادی رهیافت تبیینی کورزمن به انقلاب اسلامی ایران

هدف اصلی این مقاله معرفی و  نقد یکی از بدیع ترین تبیین ها از انقلاب اسلامی ایران توسط کورزمن[۱]جامعه شناس غربی بوده است. نقطه عزیمت کار او ایضاح و نقادی یکی از نحله های اصلی تئوری های انقلاب، موسوم به "تحلیل توکویلی" از انقلاب هاست که بر اساس آن، زمانی که فرصت های نهادی و ساختاری (مثلا شکنندگی و آسیب پذیری دولت در قبال فشار سیاسی مردمی) با فرصت های ادراک شده (آگاهی عموم از فرصت های موجود برای اعتراض موفقیت آمیز) انطباق پیدا کنند، وقوع انقلاب ها محتمل می شوند؛ و در واقع وقوع انقلاب بر اساس چنین انطباقی تبیین می شود. اما کورزمن نشان می دهد که این هم سویی ممکن است همیشه رخ ندهد.؛ کما اینکه به اعتقاد برخی صاحب نظران در مورد انقلاب اسلامی چنین اتفاقی نیافتاد و تصور مردم از توانایی های خودشان در قیاس با قابلیت های سرکوب و کنترل حکومت با یکدیگر همخوانی نداشتند. این مقاله ضمن ایضاح موضع تئوریک کورزمن در قبال انقلاب ایران، به بیان نقاط قوت و ضعف این دیدگاه در تبیین انقلاب ها پرداخته است. ۱- دیدگاه تاثیرگذار و تحلیل بدیع چارلز کورزمن (استاد جامعه شناسی دانشگاه کارولینای شمالی) از انقلاب اسلامی ایران برای اولین بار در مقاله زیر به چاپ رسید: Charles Kurzman,"Structural Opportunity and Perceived Opportunity in Social Movement Theory: The Iranian Revolution of ۱۹۷۹", American Sociological Review, Vol. ۶۱, No. ۱, Feb. ۱۹۹۶.  

Keywords:

فرصت های نهادی , فرصت تصوری , تبیین سیاسی , تحلیل توکویلی , انقلاب ایران