اثر روش های خاک ورزی و مدیریت بقایای گیاهی برجمعیت نماتدهای بیمارگر گیاهی در تناوب گندم ((Triticum aestivum L.، جو (Hordeum vulgare L.)و پنبه (Gossypium hirsutum L.)

این تحقیق به منظور بررسی اثر شیوه های خاک ورزی و سطوح مختلف نگهداری بقایای گیاهی بر جمعیت نماتدهای بیمارگر گیاهی در سیستم تناوبی گندم ((Triticum aestivum L.، جو  (Hordeum vulgare L.)و پنبه  (Gossypium hirsutum L.)به مدت پنج سال زراعی (۳۹۵-۱۳۹۰) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گناباد اجرا شد. آزمایش بر پایه کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. روش های خاک ورزی شامل، خاک ورزی متداول (شخم + دیسک + تسطیح + کاشت با بذرکار)، کم خاک ورزی (چیزل پیلر یا دیسک + کاشت با بذرکار) و بی خاک ورزی (کاشت مستقیم با بذرکار no till) در کرت های اصلی و مدیریت بقایای گیاهی شامل تیمار بدون بقایای گیاهی، حفظ ۳۰ درصد و حفظ ۶۰ درصد بقایای محصول سال قبل در کرت های فرعی قرار گرفتند. جمعیت نماتدهای پارازیت گیاهی در هر کرت به روش الک و سانتریفیوژ استخراج و با استفاده از کلیدهای معتبر تا سطح جنس یا گونه تشخیص داده شدند و جمعیت آن ها مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج، نماتد های پارازیت شامل نماتد مولد زخم ریشه (Pratylenchus thornei)، نماتد سنجاقی (Paratylenchus spp.)، نماتد مارپیچی (Helicotylenchus spp.)، Geocenamus spp.، نماتد ساقه و پیاز، (Ditylenchus spp.)،Boleodorus spp. ، Tylenchus spp. و Filenchus spp. تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر تیمارهای خاک ورزی، نگهداری بقایا و برهم کنش خاک ورزی و نگهداری بقایا بر جمعیت اغلب نماتدها و تعداد کل نماتدهای پارازیت گیاهی معنی دار نبوده است. اثر خاک ورزی بر جمعیت Boleodorus spp. و برهم کنش خاک ورزی و نگهداری بقایا بر جمعیت .Tylenchus spp در سطح پنج درصد معنی دار بوده است. بر پایه نتایج این تحقیق، تغییر در عملیات خاک ورزی از متداول به کم و بی خاک ورزی و حفظ بقایای گیاهی روی سطح خاک در سیستم تناوب زراعی گندم، گندم، جو، پنبه و گندم خطر افزایش جمعیت نماتدهای مهم بیمارگر گیاهی را افزایش نمی دهد و با توجه به مزایای کشاورزی حفاظتی، این سیستم زراعی برای این اقلیم و مناطق مشابه قابل توصیه می­باشد.

Keywords:

بیماری های گیاهی , سیستم تناوبی , شخم , عامل بیماری زا , کشاورزی حفاظتی