سنگ درمانی در طب ایرانی- اسلامی: مطالعه ای مروری

سابقه و هدف: داروسازی (صیدنه) به سبب ضرورت و نیاز همیشگی انسان از قدیمی­ ترین دانش ها در سیر تاریخ علوم و تمدن بشری به شمار می­ رود. ساخت و ترکیب داروها مستلزم شناخت مواد دارویی بود. در میان داروها با منشا گیاهی، حیوانی و مواد معدنی، سنگ ها نیز کارکرد دارویی و درمانی داشتند. مواد و روش ها: این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متون پزشکی متقدم (فردوس الحکمه، الحاوی، القانون، التصریف، ذخیره خوارزمشاهی) انجام گرفته است. تحقیق حاضر مطالعه­ ای مروری است که جستجوی کلیدواژگان اصلی آن، حجر و سنگ در متون دست اول پزشکی و نرم افزار طب در بازه زمانی پنج ماهه انجام شد. یافته­ ها: مطالعات حاکی از آن است که سنگ ها به عنوان ماده دارویی در درمان انواع بیماری های جسمی، اختلالات روحی و حتی ناراحتی­ های پوستی تجویز شده­ اند. نحوه کاربرد سنگ و جواهرات به شیوه استعمال داروی مفرد، ساخت داروهای مرکب، ترکیب در معجون­ ها و حب­ ها بوده است. در مواردی پزشکان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری و مداوای آن توصیه می­ کردند که بیمار سنگ به همراه خود داشته باشد. نتیجه ­گیری: امروزه به سنگ درمانی به عنوان دیدگاهی جدید در درمان توجه می شود و مطالعات و تحقیقاتی درباره تاثیر سنگ ها انجام شده است. با توجه به کارکرد دارویی سنگ ها در پیشینه تاریخی دانش پزشکی و داروسازی، می ­توان از تجربیات و نظرات اندیشمندان مسلمان در این حوزه بهره برد. گرچه کاربرد دارویی سنگ ها و کانی ها نیازمند مطالعه و روش های آزمایشی علمی نوین خواهد بود.

Keywords:

Stone therapy , Mineralogy knowledge , Medical texts , سنگ درمانی , کانی شناسی , متون پزشکی