بکارگیری مدل اگرواکولوژیکی فائو برای مکان یابی مناطق مستعد کشت پسته در استان آذربایجان شرقی

مدل اگرواکولوژیکی فائو تعیین توان بالقوه و تخصیص کاربری­های متناسب با توان سرزمین است که می­تواند بین توان طبیعی محیط، نیاز جوامع، کاربری­ها و فعالیت­های انسان رابطه­ای منطقی و سازگاری پایداری بوجود آورد. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کاشت پسته با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با در نظر گرفتن نیازهای اگرواکولوژیکی این محصول در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. داده­های مورد استفاده شامل اطلاعات مربوط به زمین، خاک و داده­های اقلیمی با طول دوره آماری مشترک۳۰ ساله از ایستگاه­های سینوپتیک استخراج شدند. داده­ها در قالب بانک اطلاعاتی جمع­آوری و پس از پردازش به صورت لایه های رقومی در محیط سامانه آرک جی ای اس ذخیره شد. برای تحلیل فضایی، اطلاعات به نرم افزار اکسپرت چویس وارد و خوشه­بندی، ارزش­گذاری معیارها و تلفیق اطلاعات انجام و در نهایت لایه نهایی به صورت نقشه ارائه شد. بیشترین وزن زیر معیارها بترتیب به شیب زمین، میانگین دمای حداقل سردترین ماه سال و شوری خاک و کمترین وزن به میانگین دما در مرحله گرده افشانی تعلق گرفت. نتایج نشان داد ۳۸۸۷ کیلومتر مربع یا ۸/۵ درصد از سطح استان با محدودیت کم برای کشت این محصول در کلاس نسبتا مناسب قرار دارند. این اراضی عمدتا منطبق بر اراضی کشاورزی غرب استان است. ۶۲۵۰ کیلومتر مربع (۱۳/۶ درصد) از اراضی در کلاس تناسب بحرانی و ۳۵۶۶۳ کیلومتر مربع (۷۷/۹ درصد) اراضی در کلاس نامناسب قرار دارند به استثنای دشت میانه بقیه اراضی مستعد کاشت پسته در شرق استان و در حاشیه دریاچه ارومیه قرار دارند. الباقی مناطق استان برای کاشت این محصول در کلاس­های تناسب بحرانی و نامناسب قرار دارند. محدودیت­های شاخص این مناطق برای کشت پسته محدودیت­های دمایی، رطوبت نسبی بالا در مرحله گرده­افشانی، شوری خاک و شیبدار بودن اراضی است.

Keywords:

استان آذربایجان شرقی , تحلیل سلسله مراتبی , تناسب اراضی , درخت پسته , مدل آگرواکولوژیکی