بررسی ارتباط دمای خاک با پارامترهای آب و هوایی در شمال غرب ایران (۲۰۱۵-۱۹۹۲)

اهداف: دسترسی به داده های درجه حرارت در اعماق مختلف خاک برای اهداف زیست محیطی، کشاورزی، مدیریت شهری و ساختمان دارای اهمیت است. با توجه به این­که دمای خاک فقط در ایستگاه های سینوپتیک کشور اندازه گیری می­ شود و در پاره ای از موارد نیز دارای خلاهای آماری است، کمبود آن در نقاط فاقد ایستگاه یکی از چالش های بزرگ است. تحقیق حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی با هدف بررسی روند دمای خاک و سنجش رابطه بین پارامترهای هواشناسی و دمای خاک در منطقه شمال غرب ایران طی دوره آماری ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۵ واکاوی شد. روش: متغیرهای مورد استفاده شامل میانگین دما، کمینه و بیشینه دما، بارش، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، فشار ایستگاه،  سرعت باد و دمای اعماق خاک (۱۰۰،۲۰،۵سانتی­متر) بودند. روند تغییرات دمای خاک در عمق­های منتخب با استفاده از روش ناپارامتری منکندال بررسی شد و با استفاده از رگرسیون های هم­زمان، دمای خاک در سه عمق مختلف برآورد شد. جهت اعتبارسنجی روابط پیشنهادی از آماره هایMAE ، MBE ،RMSE ، R۲ استفاده شد. یافته ها/ نتایج: نتایج تحقیق نشان داد، متغیرهای میانگین دمای هوا و حداکثر دما بیشترین تاثیر را بر دمای خاک داشتند و در ایستگاه های مطالعه ­شده بیشترین ضریب تعیین درعمق ۵ و۲۰ سانتی متری مشاهده شد. اکثر ایستگاه ها در اعماق مختلف خاک با پدیده روند افزایشی دما مواجه بوده اند که این روند برای بخش­های­ مرکزی و جنوب شرقی بیشتر بوده است. نتیجه ­گیری:  با توجه به نوسانات دمای عمق های بسیار پایین خاک که نمایشگر تغییر اقلیم است و دمای سطحی خاک که نشان­ دهنده تغییرات کوتاه­ مقیاس است، می توان دریافت که پدیده تغییر اقلیم در حال رخ دادن است و روی پارامتر دمای خاک هم تاثیر چشم­گیری داشته است.

Keywords:

دمای خاک , پارامترهای آب و هوایی , رگرسیون چند گانه , شمال غرب ایران