نقش رودهای مرزی در همکاری و همگرایی منطقه ای "نمونه ی موردی: هریرود و سد دوستی"

رودهای بین المللی، به راههای آبی گفته می شوند که از مرز بین دو یا چند کشور عبور کرده و نوار مرزی کشورها را مشخص می سازند یا رودهایی که در طول مسیر خود از قلمرو چند کشورعبور می کنند. تعداد دویست و شصت و یک رودخانه ی بین المللی در دنیا وجود دارد که بین دو یا چند کشور مشترک اند. اساسا وجود منابع آبی مشترک در مناطق مرزی به عنوان یک منبع اقتصادی، عامل مهمی در اختلافات مرزی کشورها به حساب می آید. نوع بر هم کنش میان دولت ها در بهره برداری از منابع آبی مشترک، طیف گسترده ای از سازگاری و همکاری کامل تا ناسازگاری و جنگ را در بر می گیرد. نزاع اردن و سوریه بر سر رودخانه ی یرموک، اختلاف بولیوی و شیلی بر سر رود لوکا، منازعه ی هند و پاکستان بر سر رود ایندوس، نمونه هایی از تاثیرمنفی آب بر ایجاد روابط غیردوستانه و پر تنش بین کشورهاست. اما، در برخی مناطق جهان منابع آبی مشترک، نظیر رودها، به عنوان عامل پیوند دهنده ی ملت ها و دولت ها عمل نموده است. به گونه-ای که کشورهای ذی نفع به جای درگیری و منازعه، که مانع جدی هر نوع توسعه به شمار می رود، مسیر همکاری و همگرایی را در پیش گرفته و با مدیریت بهینه بر منابع آبی مشترک، گام های مهمی را در توسعه ی منطقه بر داشته اند. تصمیم دو کشور ایران و ترکمنستان در احداث سد دوستی روی رودخانه ی مرزی هریرود و تدوین نظام حقوقی بهره برداری مشترک، یکی از نمونه های خوب نقش مثبت منابع آبی در همکاری و همگرایی منطقه ای است. پژوهش حاضر به صورت اسنادی و با شیوه ی توصیفی- تحلیلی نقش و تاثیر دوگانه ی رودهای مرزی را بر روابط کشورها مورد بررسی قرار می دهد و با تاکید بر رودخانه ی مرزی هریرود، نقش این منبع آبی مشترک را در ایجاد همکاری و همگرایی بین دو کشور ایران و ترکمنستان، مورد بررسی و تبیین قرار می دهد. کلیدواژه ها:رودهای مرزی، هریرود، همگرایی، آسیای مرکزی، ایران، ترکمنستان.