رخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند کژدمی (کرتاسه میانی) در زاگرس مرکزی

سازند کژدمی (آپتین - آلبین) نخستین واحد سنگ چینه ای کرتاسه میانی در مناطق خاوری و مرکزی رشته کوه زاگرس و یکی از غنی ترین سنگ های منشا شناخته شده نفت در جهان است. به منظور تعیین رخساره ها، محیط­رسوبی و چینه نگاری سکانسی این سازند در زاگرس مرکزی، در این تحقیق یک برش سطحی از تاقدیس پیون در زون ایذه و یک چاه از میدان نفتی اهواز در فروافتادگی دزفول بررسی شده اند. داده های میدانی، آزمایشگاهی و چاه نگاری نشان دادند که سازند کژدمی عمدتا از شیل های بیتومین دار تیره و کربنات های نازک لایه غنی از روزنبران پلاژیک همراه با افق هایی از رادیولاریت، گلوکونیت و فسفات تشکیل شده است. این مجموعه رسوبی در یک حوضه درون شلفی آرام و سرشار از مواد آلی نهشته شده است که در جنوب­خاوری به پلاتفرم کربناته فارس (سازند داریان) و در جنوب خوزستان با دلتای بورگان (بخش ماسه سنگی آزادگان) محدود شده است. مرز شمالی گستره سازند کژدمی توسط گسل بالارود از حوضه لرستان (سازند گرو) جدا شده است. ایجاد دریای عمیق کژدمی با رسوبات غنی از مواد آلی، نتیجه افزایش سریع فضای رسوب گذاری ناشی از فرونشینی بستر حوضه در امتداد گسل های کازرون و هندیجان و نوسان سطح آب دریا همراه با افزایش واردات آواری است که با رویدادهای جهانی بی هوازی اقیانوس ها در آپتین و آلبین همزمان بوده است. تغییرات عمودی رخساره های رسوبی و نمودارهای ژئوفیزیکی حاکی از آن است که توالی رسوبی سازند کژدمی در زاگرس مرکزی قسمتی از یک سکانس رسوبی رده دوم (۵ تا ۵۰ میلیون سال) است که با کربنات های پلاتفرمی پایان سازند داریان (آپتین) و شروع سازند سروک (آلبین ) کامل شده است. این سوپرسکانس با بخش بالایی سکانس مهرداد (کرتاسه زاگرس) هم ارز است و به نوبه خود سه سکانس رسوبی رده سوم (۵/۰ تا ۵ میلیون سال) را شامل می شود.

Keywords:

چینه نگاری سکانسی , سازند کژدمی , زاگرس مرکزی , حوضه درون شلفی