برآورد تبخیر روزانه از تشت با استفاده از مدل های موجود سری زمانی

امروزه برنامه ­ریزی صحیح برای استفاده بهینه از منابع آبی با هدف رسیدن به توسعه پایدار از اهمیت خاصی برخوردار است. آگاهی از مقدار دقیق تبخیر سطحی روزانه یکی از پارامترهای مهم برای برنامه­ ریزی­ های منابع آب، مدیریت آبیاری و تولیدات زراعی است. عدم کفایت تعداد ایستگاه ­های تبخیرسنجی، ابهام در کیفیت داده ها و خلاءهای آماری موجود در مقاطع مختلف زمانی، پژوهشگران را به سمت مدل­ های برآورد، سوق داده است. در این پژوهش، با به کارگیری مدل ­های مبتنی بر سری زمانی به برآورد مقدار تبخیر روزانه تشت تبخیر در سه ایستگاه منتخب استان همدان اقدام شد. در این رابطه، صحت و دقت هر یک از مدل­ ها با استفاده از معیارهای آکائیک AIC و SBC و شاخص میانگین انحراف نسبی (MPE) ارزیابی شد. بررسی نمودارهای داده های کلیه ایستگاه ­ها نشان داد که سری زمانی داده­ های تشت تبخیر در کلیه ایستگاه ­ها دارای یک روند فصلی نیست و به همین دلیل تغییرات زمانی تبخیر از تشت، از مدل ARIMA پیروی می ­کند. با توجه به معیارهای خطاسنجی برای ایستگاه تبخیرسنجی آق­ کهریز مدل (ARIMA(۱,۱,۱) ARIMA(۲,۰,۱ و برای ایستگاه­ های سد اکباتان و کوشک آباد، مدل ARIMA(۲,۰,۱)l به عنوان ساختار بهینه قابل پیشنهاد است. آماره­ های R۲ و RMSE برای ایستگاه آق­ کهریز به ترتیب برابر ۰.۹۳ و ۲.۴۴ میلی ­متر در روز، در ایستگاه سد اکباتان ۰.۹۳ و ۱.۲۳ میلی ­متر در روز و برای ایستگاه کوشک آباد برابر ۰.۹۲ و ۱.۰۳ میلی­ متر در روز به دست آمد. طبق نتایج مدل منتخب، MPE ایستگاه های مورد پژوهش برای مدل منتخب بین ۵.۸۵ الی ۶.۲۹ درصد متغیر است که نشان دهنده بیش برآورد مدل­ های منتخب نسبت به مقادیر اندازه­ گیری است. مقدار انحراف استاندارد برای ایستگاه آق کهریز برابر ۰.۱۵ میلی­ متر، برای ایستگاه سد اکباتان ۰.۱۴ میلی­ متر و برای ایستگاه کوشک آباد برابر ۰.۱۳ میلی­ متر به دست آمد.

Keywords:

اقلیم سرد نیمه خشک , مدل ARIMA , مدل AR , مدل MA , همدان