ارزیابی توان اکولوژیکی، به منظور توسعه پایدار، مطالعه موردی: جلگه ساحلی هندیجان

استفاده از منابع آب و خاک از گذشته دور و توجه به محیط زیست و بهره برداری پایدار از سرزمین، در چند دهه گذشته، مورد توجه قرار گرفته است­. در این میان، مناطق ساحلی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. در صورت وجود یک برنامه صحیح و پایدار برای بهره برداری از سواحل هر کشوری، این مناطق جزء مهم ترین و با ارزش­ترین منابع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن کشور محسوب می شوند. عدم توجه به آمایش سرزمین و نبود یک برنامه اصولی و کامل، باعث هدررفت منابع عظیم اکولوژیکی، بخصوص در سواحل جنوبی کشور، می گردد. این سواحل به علت دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، موجب جلب توجه بیش تر مدیران ارشد به این منابع شده است؛ تا حدی که منابع مهم و حیاتی آن ها از جمله منابع زیست محیطی، در درجه اهمیت کم تری قرار گرفته اند. برای بررسی این موضوع، جلگه ساحلی هندیجان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید که شرایط هدررفت سرمایه های ملی در آن به دلیل موقعیت جغرافیائی، دارای شدت بیش تری است و تجدید منابع اکولوژیکی به سختی قابل بازیابی است. سرمایه­های طبیعی، نظیر آب و خاک، در معرض انواع فرسایش و آلودگی قرار دارد. هدف از این تحقیق، ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه، به منظور دست یابی به یک برنامه آمایش سرزمین است تا با استفاده از آن به توسعه پایدار محلی دست یافت. جلگه ساحلی هندیجان با آنکه جزء مناطق گرم و خشک محسوب می شود، اما شرایط اقلیمی مناسب زمستانه، وجود رودخانه هندیجان، خور هندیجان و زمین های مسطح و ساحلی طولانی آن از عوامل مهم و مثبتی در راستای توسعه پایدار محلی محسوب می شوند. با استفاده از منابع مختلف کتابخانه ای و اطلاعات پایه توپوگرافی، زمین شناسی، خاک شناسی، پوشش گیاهی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و پیمایش های میدانی، مدل های ویژه اکولوژیکی منطقه تهیه شد. سپس آمایش سرزمین در هفت اولویت کشاورزی، آبزی پروری، توسعه شهری و روستائی، حفاظت، مرتع داری و گردش گری صورت گرفت و مقایسه اولویت کاربری ها و شرایط بهینه آن ها تعیین شد. بر اساس نتایج حاصله،از ۵۰۰ هزار هکتارعرصه مورد بررسی، ۱۴.۶درصد مستعد کشاورزی، ۱۴.۴ درصد قابلیت توسعه شهری و روستائی، ۶۷ درصد قابلیت گردش گری گسترده، ۱۴.۸ درصد قابلیت گردش گری متمرکز، ۴۰ درصد قابلیت آبزی پروری و ۳۴.۵ درصد قابلیت حفاظت را دارد.

Keywords:

آلودگی , آمایش سرزمین , مدل اکولوژیکی , محیط زیست , منابع آب و خاک